EASTERN POLICY OF J. PILSUDSKI IN THE SOCIO-POLITICAL DIS- COURSE OF POLISH OPPOSITION (1976–1989)
DOI:
https://doi.org/10.33402/up.2021-14-150-168Keywords:
second circuit or samizdat, Polish democratic opposition, J. Pilsudski’s eastern policy, Polish-Ukrainian Alliance of 1920Abstract
Of all the countries of the socialist camp, the Polish People’s Republic had the strongest and most organized democratic opposition. Its activities consisted primarily in the distribution of illegal publications. This opposition publicism had a great infl uence on the shaping of Polish public opinion and the development of the foundations of future policy. The view of the history of Polish-Ukrainian relations proposed by the Polish opposition was of great importance for the development of the concept of Eastern policy. One of the key issues addressed by opposition authors was the Polish-Soviet War and the Polish-Ukrainian alliance of 1920.The aim of the research is to fi nd out what were the perceptions and conceptualization of J. Pilsudski’s policy towards Ukraine in the socio-political discourse of the Polish opposition.The source base of the research is underground periodicals, statements, and declarations of opposition organizations, as well as those published in circumvention of offi cial censorship of scientifi c and journalistic work.Considerable attention is paid to the infl uence of emigration circles on the Polish opposition. It is claimed that the infl uence of the Parisian «Kultura» was very signifi cant in the views on the concept of Eastern politics and the Ukrainian question. The existence of an independent Ukraine was considered a key condition for Polish national security. Overcoming the legacy of a complex common history was seen as an important step towards building a truly friendly relationship. The Polish-Ukrainian alliance of 1920 began to serve as a symbol of unifi cation against the common enemy, which Russia was in this discourse. Opposition publications of this period emphasized the armed brotherhood of Ukrainians and Poles in1920. At the same time, gradually moving away from the idealistic and romanticized vision, critical views of Polish politics became more frequent. Some authors drew attention to the redundancy of Polish demands in concluding the Warsaw Treaty, the negative moral signifi - cance of the Riga Peace Treaty in relations with Ukrainians, and, fi nally, the underestimation of Ukrainian allies by the Polish public in the following decades.
References
1920. Cud nad Wisłą. Dodatek specjalny. (1980). Biuletyn Dolnośląski, 8/15, 1–20 [in Polish].
ABC [Żułko Bogusław]. Do Redakcji «Spotkań» w związku z artykułem XYZ «Ukraińcy wobec państwowości polskiej» (nr 1. S. 29– 42). (1978). Spotkania, 3, 104– 106 [in Polish].
ABC. (1987), 5, 99–100 [in Polish].
Berdykhovska, B. (2011). Ukraina ta Ukraintsi u druhomu polskomu obihu. In O. Hnatiuk, L. Finberh (Comps.), Obrii osobystosti: knyha na poshanu Ivana Dziuby (pp. 98–107). Kyiv: Dukh i Litera [in Ukrainian].
Biełocerkowskij, W. (1985). Rosja i Ukraina. Kontakt, 3 (35), 51–56 [in Polish].
Biuletyn Dolnośląski. (1986), 1/69, 9–10 [in Polish].
Boruta, M. (2002). Wolni z wolnymi, równi z równymi. Polska i Polacy o i dla niepodległościwschodnich sąsiadów Rzeczypospolitej. Kraków: Arcana [in Polish].
Borymskyi, V. (2017). Polsko-ukrainskyi soiuz 1920 r. v polskii komunistychnii istoriohrafi i. Polski Studii, 10, 77–99 [in Ukrainian].
Choma-Jusińska, М. (2012). Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików. In Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989 (Vol. 2, pp. 430–431). Warsaw [in Polish].
Chushak, Kh. (2008). Dyskusii navkolo istorii polsko-ukrainskykh vzaiemyn na storinkakh polskykh opozytsiinykh vydan (1976–1989). Polski studii, 170–193 [in Ukrainian].
Chushak, Kh. (2011). Nemaie vilnoi Polshchi bez vilnoi Ukrainy: Ukraina ta ukraintsi v politychnii dumtsi polskoi opozytsii (1976–1989). Lviv: Vyd-vo «PAIS» [in Ukrainian].
Darski, J. [Jerzy Targalski]. (1986, Czerwiec). Towarzysze broni (Cz. II). Kontakt, 6 (50), 60–71 [in Polish].
Darski, J. [Jerzy Targalski]. (1986, Lipiec). Towarzysze broni (Cz. III). Kontakt, 7 (51), 63–69 [in Polish].
Darski, J. [Jerzy Targalski]. (1986, Marzec). Towarzysze broni (Cz. I). Kontakt, 3 (47), 59–64 [in Polish].
Darski, J. [Jerzy Targalski]. (1986, Styczeń). Czy Denikin miał rację? Kontakt, 45, 10–19 [in Polish].
Darski, J. [Jerzy Targalski]. (1987). Między Rosją a Polską. Kontakt, 9 (65), 118– 133 [in Polish].
Deklaracja Polsko-Ukraińska. (1980). Rzeczpospolita, 6, 2 [in Polish].
Deklaracja w sprawie ukraińskiej: Za paryską «Kulturą» (nr 5 z 1977). (1978). Spotkania, 2, 57 [in Polish].
Do braci Ukraińców, Białorusinów i Litwinów. (1987). Spotkania, 33/34, 208–210 [in Polish].
Do braci Ukraińców. (1987). Spotkania, 33/34, 207–208 [in Polish].
Genyk, M. (2012). «… Nasi Wrogowie czy Bracia?» Polsko-ukrainske prymyren- nia v politychnii dumtsi Bohdana Skaradzinskoho / Kazimiezha Podliaskoho. Visnyk Prykarpatskoho universytetu. Istoriia, 21, 106–112 [in Ukrainian].
Henyk, M. (2011). Podolannia mizhnatsionalnykh stereotypiv ta polsko-ukrainske prymyrennia u diialnosti polskoi opozytsii. Slovianskyi visnyk, 11, 27–31 [in Ukrainian].
Henyk, M. (2011). Polsko-ukrainske prymyrennia v politychnii diialnosti Kostian- tyna Zelenka. Hileia, 44, 718–725 [in Ukrainian].
J.K. (1985). Kto się boi federalizmu? Zomorządność, 111, 4 [in Polish].
Jeleń, C. (1984). Wojna polsko-sowiecka w roku 1920 albo pierwsza wojna komunizmu w imię pokoju. Kontakt, 6 (26), 69–75 [in Polish].
Kowal, P. (2000). Za wolność waszą i naszą. Ukraina, Litwa i Białoruś w myśli polskich środowisk opozycyjnych w latach 1976–1980. In А. Rzegocki (Ed.), Narody i historia (pp. 239–293). Kraków: księgarnia Akademicka [in Polish].
Kuczaba [Kazimierz Pluta-Czachowski]. (1980). Ukraina i Polska. Wolni z wol- nymi – równi z równymi. Rzeczpospolita, 6, 3–7 [in Polish].
Kuroń, J., Macierewicz, A., & Michnik, A. (1977). Sprawa polska – sprawa rosyjska. Głos, 1, 11–14 [in Polish].
Kuron, Ya. (2012). Poliaky ta ukraintsi: vazhkyi dialoh (I. Khruslinska, A. Pavly- shyn, Comps.). Kyiv: Dukh i Litera [in Ukrainian].
Kuzio, T. (1989). Opozycja polska i mniejszość ukraińska a sprawa ukraińska. Nowa Koalicja, 7, 59–64 [in Polish].
Łojek, J. (1986). Idea Federacyjna Józefa Piłsudskiego. Libertas, 6, 47–63 [in Polish].
Markowicz, P. [Włodzimierz Mokry]. (1988). Granice. Zomorządność, 157 (4 III), 2–4 [in Polish].
Matskiv, T. (1988). Shche do ukrainsko-polskykh vzaiemovidnosyn: sprava ukrainskoi derzhavnosti v polskii publitsystytsi. Suchasnist, 2, 66–72 [in Ukrainian].
Między realiami a iluzjami – rozmowa ze Zbigniewem Brzezińskim. (1985, Czer- wiec). Kontakt, 6 (38), 9–10 [in Polish].
Mieroszewski, J. (1974). Rosyjski «kompleks polski» i obszar ULB. Kultura, 9, 3–14 [in Polish].
Mieroszewski, J. (1984). Rosyjski «komppleks polski» I ULB. ABC, 1, 17–29 [in Polish].
Mikołajczyk, M. (1998). Jak się pisało o historii... Problemy polityczne powojennej Polski w publikacjach drugiego obiegu lat siedmsziesiątych i osiemdziesiątych. Kraków: Księgarnia Akademicka [in Polish].
Msza Święta Pojednania (Podkowa Leśna 3 VI 1984). (1987). Spotkania, 33/34, 9–17 [in Polish].
Nowa Koalicja. (1985), 1, 1–3 [in Polish].
O niepodległą Ukrainę. (1980). Biuletyn Dolnośląski, 7/17, 14–15 [in Polish].
O pamiętnym roku 1920 w nietypowej książce wydanej w PRL. (1985). Zomo- rządność, 109, 4 [in Polish].
Od Redakcji. (1987). Spotkania, 33/34, 1–3 [in Polish].
Okilicz, K. (1985). Józef Piłsudski 1867–1935. Libertas, 4, 36–58 [in Polish].
Pelenskyi, Ya. (1986). Ukraina v polskii opozytsiinii publitsystytsi. In K. Podliaski, Bilorusy-Lytovtsi-Ukraintsi. Nashi vorohy chy braty? (Ya. Pelenskyi, Ed.) (pp. 7-21). Munich: Vidnova [in Ukrainian].
Pełeńskyj, J. (1986). Ukraina w polskiej publicystyce opozycyjnej. Kultura Nie- zależna, 26 (XII), 58–71 [in Polish].
Podlaski, K. [Bohdan Skaradziński]. (1978). Rok 1918, a rok 1920. Głos, 11–12, 59–68 [in Polish].
Podlaski, K. [Bohdan Skaradziński]. (1984). Bracia nasi? Rzecz o Białorusinach, Litwinach i Ukraińcach. Warsaw: Słowo [in Polish].
Przed Millenium Chrztu Rusi-Ukrainy. (1980). Spotkania, 12/13, 134–142 [in Polish].
Przemówienie Ojca Świętego Jan Pawła II (wygłoszone dnia 4 października 1979 roku w katedrze greckokatolicjiej pw. Niepokalenego Poczęcia NMP w Filadelfi i, USA). (1987). Spotkania, 33/34, 6–9 [in Polish].
Puskaj, bat’ka z polakamy umiraty. (1985). Zomorządność, 101, 3–4 [in Polish].
Rada Polityczna KPN. Rezolucja o prawie Ukrainy do niezawisłwgo bytu. (1980). Droga. Pismo konfederacji Polski Niepodległej, 10, 2–3 [in Polish].
Redakcja Spotkań do Braci Ukraińców. (1978). Spotkania, 8, 94 [in Polish].
Swiatowid. (1980). Józef Piłsudski, w 45 rocznicę śmierci. Biuletyn Dolnośląski, 5/12, 12–14 [in Polish].
Szczepański, T. (2008). Mniejszości narodowe w myśli politycznej polskiej opozycji w latach1980-1989. Toruń: Adam Marszałek [in Polish].
Tarnowski, K. (1987). «Drugi obieg» i kultura polska (1976–1986). Libertas, 5, 25–39 [in Polish].
Ukraina i Polska – wolni z wolnymi – równi z równymi. (1980). Rzeczpospolita. Pismo Komitetu Porozumienia na Rzecz Samostanowienia Narodu, 6, 3–7 [in Polish].
X.Y.Z. [Henryk Krzeczkowski]. (1977, Październik). Ukraińcy wobec państwo- wości polskiej. Spotkania. Niezależne pismo młodych katolików, 1, 29–42 [in Polish].
Z Jerzym Giedroyciem, twórcą pisma «Kultura» i Instytutu Literackiego w Paryżu, rozmawia Marek Zieliński. (1981). Spotkania, 16, 6–13 [in Polish].
Zaitsev, Yu. (1998). Polska opozytsiia 1970–80-kh rokiv pro zasady ukrainsko- polskoho porozuminnia. In Yu. Slyvka (Comp.), Deportatsii ukraintsiv ta poliakiv: kinets 1939 – pochatok 50-kh rokiv (do 50-richchia operatsii«Visla») (pp. 52–64). Lviv [in Ukrainian].
Zomorządność. (1985), 111 (20 IX), 3–4 [in Polish].
Zułowski, M. (1978). Wojna z Rosją o niepodległość 1918–1920. Gdańsk: Spo- łeczny Instytut Pamięci Narodowej Imienia Józefa Piłsudskiego [in Polish].
Zułowski, M. (1980). Federalizm – pokłosie idei Józefa Piłsudskiego. Droga, 10, 3–17 [in Polish].
Zułowski, M. (1987). Wojna z Rosją o niepodległość: 1918–1920. Katowice: Wydwo Polski [in Polish].
