UKRAINIAN-POLISH RELATIONS DURING WORLD WAR II IN THE CONSPIRATORIAL PRESS OF THE NATIONAL UNDERGROUND
DOI:
https://doi.org/10.33402/up.2022-15-150-160Keywords:
Ukrainian-Polish confrontation, World War II, secret press, Third Reich, USSR, VolynAbstract
The article analyzes difficult Ukrainian-Polish relations during World War II through the prism of periodicals of the national underground. In recent decades, domestic historians have actualized the search for sources that would enable the historical reconstruction of the microwar in Western Ukraine. Based on the analysis, it is shown that the «underground press», «secret press», «secret press» are essential sources for analyzing the causes and course of the Ukrainian-Polish conflict. It is emphasized that the figures of victims in specific settlements differ and need to be verified. The secret publications of the national underground reflected the position of a certain part of society and the parties to the confrontation. This represents the publication in conspiratorial publications of the appeals of Stronnictwa Narodowego, Obozu Narodowo-Radykalnego, and other national representations. The authors of Polish publications shift the responsibility for the «Volyn tragedy» to the Ukrainian side. Materials of periodicals allow us to pay special attention to the position of Mitr. Andrei Sheptytskyi on interethnic conflict. The Ukrainian-Polish antagonism that already existed took on particularly acute forms during World War II and was used by both communist and National Socialist totalitarian regimes. Attention is drawn to how the representatives of the Ukrainian and Polish national liberation movements saw and understood the influence of a third party (the Third Reich and the USSR) on the escalation of the interethnic conflict. The methods used by the Hitlerite and Soviet regimes to achieve their goals are shown. At the same time, it is stated that the materials of secret publications require a critical attitude and comparison of the information of their authors with the data of other sources.
References
Apel ziemi wołyńskiej. (1944, Marzec 19). Małopolski Biuletyn Informacyjny, 2–3 [in Polish].
Bolesna sprawa. (1943, Czerwiec 27). Małopolski Biuletyn Informacyjny, 3–7 [in Polish].
Bunt Kainiv. (1944, Berezen). Surma, 6 [in Ukrainian].
Do Polaków Ziem Południowo-Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej. (1944, Maj 28). Rzeczpospolita Polska, 12–14 [in Polish].
Do Społeczeństwa Wołyńskiego. (1943, Wrzesień 1). Polska Zwycięży, 3–6 [in Polish].
Do zbroi. (1943, Lypen). Do zbroi: vydaie politychnyi viddil UPA, 1, 6 [in Ukrai- nian].
Dosvid istorii. (1944, Berezen). Surma, 3–4 [in Ukrainian].
Dziuban, O. (1999). Natsionalno-vyzvolna borotba ukrainskoho narodu 1941–45 rr. u svitli polskykh dokumentiv. Materialy zasidan Istorychnoi ta Arkheohrafichnoi komisii v Ukraini, 2, 182–193 [in Ukrainian].
Hunchak, T. (2011). Shukhevych i batalion «Nakhtigal»: fabrykatsii Moskvy pro ukrainskyi vyzvolnyi rukh. In T. Hunchak, Kliuchovi problemy istoriohrafii u Druhii svitovii viini (p. 23). Kyiv: Ukrainska vydavnycha spilka im. Yu. Lypy [in Ukrainian].
Kalishchuk, O. (2020). Volyn43: istoriohrafichne piznannia i kryve dzerkalo pamia- ti. Lviv [in Ukrainian].
Kosyk, V. (1993). Ukraina i Nimechchyna u Druhii svitovii viini (R. Osadchuk, Trans.). Paris; New York; Lviv [in Ukrainian].
Kovalchuk, V. (2004). Dokumenty OUN (b) i zapillia UPA pro ukrainsko-polske protystoiannia na Volyni i Polissi u 1943–1944 rokakh: sproba hrupuvannia za po- khodzhenniam. Studii z arkhivnoi spravy ta dokumentoznavstva, 12, 89–92 [in Ukrainian].
Krew polska na Wołyniu. (1943, Maj 27). Biuletyn Informacyjny, 5–6 [in Polish].
Kurzawa, P. (2017). Myśl polityczna konspiracyjnego ruchu narodowego w czasie II wojny światowej. Świat Idei i Polityki, 16, 323–353 [in Polish].
Marchuk, I. (2004). Propahandyvni vydannia OUN ta UPA na Volyni v 1943– 1945 rr. (hazety, zhurnaly, lystivky). Vyzvolnyi shliakh: suspilno-politychnyi, naukovyi i literaturnyi misiachnyk, 6, 101–108; 7, 107–112 [in Ukrainian].
Na ziemiach Rzeczypospolitej. W kraju pożogi i anarchii. (1943, Grudzień 26). Małopolski Biuletyn Informacyjny, 9–10 [in Polish].
Nasi w kraju i zagranicą. (1943, Listopad). Orka. Prawdą Zwycięży, 11, 11–14 [in Polish].
Odezwa [Obóz Narodo-Radykalny]. (1943). Naród i Wojsko, 8, 1–2 [in Polish].
Pożoga na Wołyniu. (1943, Sierpień 29). Tydzień, 7–9 [in Polish].
Pushchuk, I. A. (Comp.), & Fedorchuk, Ya. P. (Ed.) (2010). Trahediia ukrainsko- polskoho protystoiannia na Volyni 1938–1944 rokiv. Ivanychivskyi i Lokachynskyi raiony. Lutsk: VAT «Volynska oblasna drukarnia» [in Ukrainian].
Ręka niemiecka za kulisami zbrodni ukraińskich. (1944, Kwiecień–Czerwiec). Ziemie Wschodnie: dodatek miesięczny Rzeczypospolitej Polskiej, 5–7 [in Polish].
Rola Niemców i Bolszew. w tragedii wołyńskiej. (1943, Sierpień 15). Polska Zwycięży, 1 [in Polish].
Savchyn, M. («Marichka»). (1995). Tysiacha dorih. Spohady. Litopys Ukrainskoi povstanskoi armii (Vol. 28). Toronto; Lviv: Vyd-vo «Litopys UPA» [in Ukrainian].
Shopenhauer, A. (1992). Aforizmy zhyteiskoi mudrosti. Izbrannyie proizvedeniia. Moscow: Prosveshchenie [in Russian].
Shtendera, Ye. (Comp.). (2001). Ukrainska holovna vyzvolna rada. Dokumenty, ofitsiini publikatsii, materiialy. Dokumenty i spohady. Litopys Ukrainskoi povstanskoi armii (Vol. 26, Pt. 4). Toronto; Lviv: Vyd-vo «Litopys UPA» [in Ukrainian].
Siemaszko, W., & Siemaszko, E. (2008). Ludobójstwo dokonane przez nacjonal- istów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia. 1939–1945 (Vol. 1–2) (3rd ed.). Warsaw: Wyd-wo von Borowiecky [in Polish].
Stasiuk, O. (2011). Oblashtuvannia pidpilnykh drukaren OUN. Ukrainskyi vyzvolnyi rukh: nauk. zb., 15, 63–118 [in Ukrainian].
Sviachene v Ukrainskomu Lehioni Samooborony (Vid nashoho korespondenta). (1944, Traven 6). Ukrainskyi dobrovolets. Orhan Ukrainskoho Vyzvolnoho Viiska, 3 [in Ukrainian].
Tragedia Wołynia trwa. (1943). Nasze Ziemie Wschodnie, 4, 13–15 [in Polish].
Tragedia Wołynia trwa. (1943, Sierpień–wrzesień–październik). Nasze Ziemie Wschodnie, 5, 5–9 [in Polish].
Tragedia wołyńska. (1943, Sierpień 1). Biuletyn Informacyjny Ziemi Czerwieńskiej, 1 [in Polish].
Tragiczne wypadki na Wołyniu. (1943, Kwiecień–Maj). Nasze Ziemie Wschodnie, 6–7 [in Polish].
U nastupi. Nimetska orda palyt sela y morduie liudei. (1943, Lypen). Do zbroi: vydaie politychnyi viddil UPA, 1, 8 [in Ukrainian].
Ukraińskie «Dzikie Pola». (1944, Marzec 16). Biuletyn Informacyjny, 6–7 [in Polish].
Wołyń w chwili wkroczenia Armii sowieckiej. (1944). Wieś: agencja informacyjna, 3–5 [in Polish].
Woźnicka, Z. (2015). Rzeź wołyńska w dokumentach i publicystyce Polskiego Państwa Podziemnego i Rządu RP na Wschodzie. In E. Żurawska, J. Sperka (Eds.), W cieniu tragedii wołyńskiej 1943 roku: 70 rocznica mordów Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich Rzeczypospolitej (pp. 69–88). Katowice: Wydawnictwo Uni- wersytetu Śląskiego [in Polish].
Wspólokupanci Ukraińcy. (1940, Listopad 22). Walka, 1 [in Polish].
Zashkilniak, L. (2008). Ukraina i Polshcha v XX stolitti: vid konfliktiv do poro- zuminnia. Ukraina: kulturna spadshchyna, natsionalna svidomist, derzhavnist, 17, 12 [in Ukrainian].
