CONCEPTS OF EASTERN POLICY IN THE DISCOURSES OF LEADING POLISH PARLIAMENTARY GROUPS (1991–1997)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.33402/up.2023-16-240-267

Keywords:

Poland, Russia, Ukraine, Belarus, Eastern policy of Poland, Ukrainian- Polish relations, Polish-Russian relations, party system, Polish political parties, parliamentary political groups, political discourse

Abstract

The article analyzes the position of Polish parliamentary parties and the views of their leading fi gures in 1991–1997 regarding the formation of the eastern policy of the Republic of Poland. The political and historical background of the formation and institutional features of the evolution of the political party system within the framework of democratic changes in the country are covered within the context of the explored question. The author establishes that since the parliamentary parties formed the government policy through the coalition majority, and also represented the largest political, ideological, and intellectual circles of the country, the foreign policy vision expressed in their programs and views was a signifi cant factor in the construction of the foreign policy strategy. On the basis of the statements of representatives of political circles in the press and speeches from the tribune of the parliament during the discussions about the government’s foreign activities, it was noted that Poland’s eastern policy was constantly in the focus of the political elites. Since the main strategies for its implementation were being formed in the outlined period, most Polish parties lacked conceptual certainty regarding the main goals and objectives of Eastern policy, and accordingly, the ways of their implementation. The main objects of Eastern policy, to which the Polish deputies directed their attention, were the Russian Federation and Ukraine, and partially Belarus and the Baltic States. At the same time, we have established that the main emphasis in relations with the eastern neighbors was on the formation of security policy in the region, democratization of their socio-political life, involvement in the Western integration projects, functioning of the Polish minority, solving problems of the historical past, etc. It was also revealed that despite the importance of Polish-Russian relations, the Polish political community was wary of Moscow’s desire to restore its infl uence in the region of Central-Eastern Europe. Instead, the vast majority of Polish politicians considered the Polish-Ukrainian rapprochement a guarantee of strengthening Poland’s independence and security.

References

Афанасьєв, І. Ю. (2014). Діяльність Конфедерації незалежної Польщі по відношенню до України як потенційного учасника Балто-Чорноморського альянсу держав (1980–2000 рр.). Вісник Черкаського університету. Серія: Історичні науки, 35(328), 54–60.

Задорожний, І. (2009). Еволюція партійної системи Польщі. Науковий вісник Ужгородського університету. Серія: Політологія, соціологія, філософія, 13, 92–98.

Задорожний, І. (2010). Трансформація політичної системи Польщі в умовах переходу до демократії. Науковий вісник Ужгородського університету: Серія: Політологія. Соціологія. Філософія, 14, 174–179.

Зашкільняк, Л. О., Крикун, М. Г. (2002). Історія Польщі: Від найдавніших часів до наших днів. Львів.

Звягіна, О. (2012). Олександр Кваснєвський – архітектор нової зовнішньої політики Польщі. Наукові праці історичного факультету Запорізького національного університету, 32, 351–356.

Яковлєва, І. (2009). Зовнішньополітичні чинники формування партійно-політичної системи республіки Польща. Актуальні проблеми політики: зб. наук. праць, 37, 312–323.

Baluk, W. (2021). Ukraina w programach ugrupowań koalicji rządowych w Polsce po 1989 r. w kontekście geopolityki. W W. Baluk, J. Makar, M. Doroszko (red.). Dziedzictwo Józefa Piłsudskiego i Symona Petlury. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość partnerstwa Polski i Ukrainy. Lublin, 93–124.

Bojarowicz, T. (2004). Stosunki polsko-rosyjskie w programach polskich partii prawicowych z lat 1990–1995. Sprawy Wschodnie, 1(5), 51–58.

Bojarowicz, T. (2013). Partie i ugrupowania prawicowe w Polsce po 1989 roku. Toruń.

Bugaj, R. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 50 posiedzienia Sejmu RP w dniu 25 maja 1996 r. 119–121. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031502&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Czech, M. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 79 posiedzienia Sejmu RP w dniu 9 maja 1996 r. 112–113. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031451&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Dobrosz, J. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o stanowisku resortu wobec skandalicznych i obraźliwych wobec Polski wypowiedzi pojawiających się w rosyjskiej Dumie. Sprawozdanie stenografi czne z 73 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 16 lutego 1996 r. 175–176. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031449&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Fedorowicz, K. (2004). Stosunki polsko-rosyjskie w polskiej polityce wschodniej (1991–2001). Sprawy Wschodnie, 1(5), 37–50.

Geremek-1: Geremek, B. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o polityce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawozdanie stenografi czne z 14 posiedzienia Sejmu RP w dniu 8 maja 1992 r. 158–161. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy1.nsf/0/6E9C76AA32782954C125894B004EEE90/$file/014.pdf

Geremek-2: Geremek, B. Dyskusja nad informacją rządu o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 20 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 12 maja 1994 r. 36–39. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031426&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Habowski, M. (2013). System rządów Rzeczypospolitej Polskiej jako uwarunkowanie polskiej polityki wschodniej. Dyplomacja i bezpieczeństwo, 1, 105–122.

Ikonowicz, P. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 106 posiedzienia Sejmu RP w dniu 9 maja 1997 r. 262–263. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy2.nsf/ 0/972F59B63C00608DC1258959004A2817/$fi le/106.pdf

Jurek, M. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o polityce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawozdanie stenografi czne z 14 posiedzienia Sejmu RP w dniu 8 maja 1992 r. 167–169. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy1.nsf/ 0/6E9C76AA32782954C125894B004EEE90/$fi le/014.pdf

Kaczyński, J. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o polityce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawozdanie stenografi czne z 14 posiedzienia Sejmu RP w dniu 8 maja 1992 r. 169–171. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy1.nsf/ 0/6E9C76AA32782954C125894B004EEE90/$fi le/014.pdf

Krawcewicz, A. (2018). Polityka wschodnia w koncepcjach partii politycznych w III Rzeczypospolitej Polskiej. Wybrane aspecty: stosunki międzynarodowe, polityka historyczna, hospodarka i itegracja europejska. Zabrze-Tarnowskie Góry.

Król, K. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o polityce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawozdanie stenografi czne z 14 posiedzienia Sejmu RP w dniu 8 maja 1992 r. 163–165. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy1.nsf/0/6E9C 76AA32782954C125894B004EEE90/$fi le/014.pdf

Kwaśniewski, A. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających. Sprawozdanie stenografi czne z 10 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 21 sticznia 1994 r. 88–89. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy2.nsf/0/11D2F3EC866C37FFC12 58959004A279A/$fi le/010.pdf

Lew-Machniak, A. (2013). Wizja polskiej polityki zagranicznej wobec Rosji według ugrupowań liberalnych w latach 1989–2004. W A. Lewandowski, G. Radomski, W. Wojdyło (red.). Rosja w polskiej myśli politycznej XX–XXI wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 269–284.

Lipski, A. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o stanowisku resortu wobec skandalicznych i obraźliwych wobec Polski wypowiedzi pojawiających się w rosyjskiej Dumie. Sprawozdanie stenografi czne z 73 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 16 lutego 1996 r. 179. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031449&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Marciniak-1: Marciniak, P. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 79 posiedzienia Sejmu RP w dniu 9 maja 1996 r. 97–99. https://bs.sejm. gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031451&line_ number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Marciniak-2: Marciniak, P. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o bieżącej sytuacji międzynarodowej i ewentualnych zagrożeniach dla Polski z niej wynikających. Sprawozdanie stenografi czne z 10 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 21 sticznia 1994 r. 90–91. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031442&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Moczulski-1: Moczulski, L. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 50 posiedzienia Sejmu RP w dniu 25 maja 1996 r. 121–123. https://bs.sejm.gov.pl/F?fun-c=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031502&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Moczulski-2: Moczulski, L. Dyskusja nad informacją rządu o polityce zagranicznej RP w 1993 r. Sprawozdanie stenografi czne z 43 posiedzenia Sejmu RP w dniu 30 kwietnia 1993 r. 133–135. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy1.nsf/0/DCC5501E28 E60F10C125894B004EEEB1/$fi le/043.pdf

Olechowski, A. (2011). Informacja rządu o głównych kierunkach polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Przedstawiona na 20 posiedzieniu Sejmu RP II kadencji 12 maja 1994 r. Exposé ministrów spraw zagranicznych 1990–2011. Warszawa: MSZ, 75–91.

Oleksy, J. Dyskusja nad informacją rządu o polityce zagranicznej RP w 1993 r. Sprawozdanie stenografi czne z 43. posiedzenia Sejmu RP w dniu 30 kwietnia 1993 r. 113–116. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy1.nsf/0/DCC5501E28E60F10C125894 B004EEEB1/$file/043.pdf

Onyszkiewicz, J. Dyskusja nad informacją rządu o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 20 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 12 maja 1994 r. 52–53. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031426&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Onyszkiewicz, J. (1996). Polska polityka wschodnia. Biuletyn informacijny PWIN w Przemyіślu, 2, 65–69.

Pastusiak-1: Pastusiak, L. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o polityce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Sprawozdanie stenografi czne z 14 posiedzienia Sejmu RP w dniu 8 maja 1992 r. 161–163. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy1.nsf/0/6E9C76AA32782954C125894B004EEE90/$fi le/014.pdf

Pastusiak-2: Pastusiak, L. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o stanowisku resortu wobec skandalicznych i obraźliwych wobec Polski wypowiedzi pojawiających się w rosyjskiej Dumie. Sprawozdanie stenografi czne z 73 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 16 lutego 1996 r. 174–175. https://bs.sejm.gov.pl/F?fun-c=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031449&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Pastusiak-3: Pastusiak, L. Dyskusja nad informacją rządu o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 20 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 12 maja 1994 r. 31–34. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy2. nsf/0/64132EEAEF34411FC1258959004A27A4/$fi le/020.pdf

Rosati, D. (2011). Informacja ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Przedstawiona na 79 posiedzieniu Sejmu RP II kadencji 9 maja 1996 r. Exposé ministrów spraw zagranicznych 1990–2011. Warszawa: MSZ, 113–131.

Samborski-1: Samborski, T. Dyskusja nad informacją prezesa Rady Ministrów w sprawie podpisanej w Moskwie umowe o ruchu bezwizowym między Rzecząpospolitą Polską i Federacją Rosyjską. Sprawozdanie stenografi czne z 94 posiedzienia Sejmu RP w dniu 21 listopada 1996 r. 252–253. https://bs.sejm.gov. pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031472&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Samborski-2: Samborski, T. Dyskusja nad informacją rządu o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 20 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 12 maja 1994 r. 55–57. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy2.nsf/0/64132EEAEF34411FC1258959004A27A4/$file/020.pdf

Skubiszewski, K. (2011). Informacja ministra spraw zagranicznych o polityce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Przedstawiona na 14 posiedzieniu Sejmu RP I kadencji 8 maja 1992 r. Exposé ministrów spraw zagranicznych 1990–2011. Warszawa: MSZ, 39–54.

Szymański, J. Dyskusja nad informacją ministra spraw zagranicznych o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 106 posiedzienia Sejmu RP w dniu 9 maja 1997 r. 282–283. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy2.nsf/0/9908C0BE24160E2DC1258959004A2819/$file/107.pdf

Świder, K. (2013). Polskie ugrupowania parlamentarne wobec Ukrainy w latach 1989–1999. Studia Politologica Ucraino-Polona, 3, 195–208.

Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 września 1990 r. w sprawie polityki wschodniej Rzechypospolitej Polskiej. https://www.senat.gov.pl/download/gfx/senat/pl/senatuchwaly/2336/plik/325u.pdf

Wenderlich, J. Dyskusja nad informacją rządu o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 20 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 12 maja 1994 r. 66–67. https://orka2.sejm.gov.pl/Stenogramy2.nsf/0/64132EEAEF34411FC1258959004A27A4/$file/020.pdf

Wielowieyski, A. Dyskusja nad informacją rządu o głównych kierunkach polityki zagranicznej Polski. Sprawozdanie stenografi czne z 20 posiedzienia Sejmu RP II kadencji w dniu 12 maja 1994 r. 65–66. https://bs.sejm.gov.pl/F?func=service&doc_library=ARS01&doc_number=000031426&line_number=0001&func_code=WEB-BRIEF&service_type=MEDIA

Published

2025-05-23