DISCUSSIONS ABOUT THE HERITAGE OF THE OSSOLIŃSKI IN THE 1940s – EARLY 1990s
DOI:
https://doi.org/10.33402/up.2023-16-224-239Keywords:
Ukraine, Poland, Lviv, science, culture, education, cultural heritage, Ossolineum, international communicationAbstract
Cultural heritage is an important factor in the formation of national identity, civic education, and international dialogue. The following article traces Ukrainian-Polish relations in the fi eld of library and archive heritage on the example of the Ossoliński National Institute and the Lviv Scientifi c Library of the Academy of Sciences of the Ukrainian SSR, which allow to follow the cultural and educational dialogue and its political contexts in the second half of the 20th century. The criminal policy of totalitarian regimes during Second World War dispersed the unique library, as well as archival and museum collections of Polish, Ukrainian, Armenian, Jewish, and German scientifi c and educational structures. The asset collections of the Ossolineum in Lviv were divided between various institutions of the USSR and Poland.Post-war realities required new formats of inter-institutional interaction between the Ukrainian SSR and the Polish People’s Republic. This was embodied in the gradual transfer of part of the book and manuscript collections of Polish institutions, private archives of education, science and culture fi gures in 1946–1947 and 1987. The inclusion of the pre-war Ossolineum in the system of the Polish Academy of Sciences in 1951 created legal grounds for cataloging the received collections, employment of former employees, and formation of the concept of a «holistic collection» of the Institute. Gorbachev’s perestroika enabled constructive political dialogue and cooperation between the Ossoliński National Institute and the Lviv Scientifi c Library of the Academy of Sciences of the Ukrainian SSR, but also highlighted a number of problems related to the free interpretation of the will of the Institute’s founder, Józef Maksymilian Ossoliński.During the period of independence of Ukraine, open discussions about the heritage of the Ossolineum became possible, which soon turned into a constructive dialogue and the implementation of projects for the preservation and popularization of the cultural heritage of Ukraine and Poland. Projects of cataloging, digitization, installation of modern software, exchange of ideas and research results have been initiated.
References
Дашкевич, Я., Сварник, Г. (наук. ред.). (2019). Львівська національна наукова бібліотека імені В. Стефаника: переміщення і втрати фондів. Збірник документів і матеріалів (Т. 2: 1946 ‒ березень 1953). Львів.
Дзюбан, Р. (2010). Передмова. В Я. Дашкевич, М. Романюк, Г. Сварник (наук. ред.), Львівська національна наукова бібліотека імені В. Стефаника: переміщення і втрати фондів. Збірник документів і матеріалів (Т. 1: 1939‒1945). Львів, Х–L.
Дзюбан, Р. (2020). Культурні цінності установ Львова у 1939–1953-х рр.: переміщення і втрати. Львів.
Книги из фондов Львовской научной библиотеки им. В. Стефаника АН УССР переданные в дар ПНР. Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Dział Gromadzenia Nowych Druków Zwartych. BG 4112. 73/99. Dokumentacja dotycząca nabytków druków zwartych. Dary. Dar książek przekazanych przez Lwowską Bibliotekę Naukową Ukraińskiej Akademii Nauk. 1987. Str. 3–77 (75 str.).
Костенко, Т. (2016, 22–28 жовтня). Чи повернуться в Україну архіви Наукового товариства імені Шевченка? Дзеркало тижня, 38–39.
Крушельницька, Л. (1994). Правдиво про Оссолінеум. Пам’ятки України, 3–6, 85–86.
Литвин, М. Р. (авт.-упоряд.). (2017). Проект «Україна». Галичина та Волинь у складі міжвоєнної Польщі. Харків: Фоліо.
Литвин, М. Р., Луцький, О. І., Науменко, К. Є. (1999). 1939. Західні землі України. Львів.
Сварник, Г. (2005). Архівні та рукописні збірки Наукового товариства ім. Шевченка в Національній бібліотеці у Варшаві. Каталог-інформатор. Варшава; Львів; Нью-Йорк.
Список литературы переданной Львовской библиотекой Академии Наук в порядке книгообмена, библиотеке «Оссолинских» гор. Вроцлав. Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Dział Nowych Druków Ciągłych. BDC 412. 74/8. Dokumentacja dotycząca nabytków bieżących wydawnictw ciągłych. Wymiana z Biblioteką Lwowa AN. 1957. Str. 1–19 (19 str.).
Albin, J. List dyrektora Biblioteki Ossolineum do dyrektora Biblioteki Ukraińskiej Akademii Nauk, Wrocław, 16.04.1970 r. Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Dział Nowych Druków Ciągłych. BDC 412. 74/9. Dokumentacja dotycząca nabytków bieżących wydawnictw ciągłych. Wymiana z Biblioteką Lwowa AN. 1970.
Archiwum-1: Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. A. Sekretariat DS 012. 206/4. Organizacja własnej jednostki. Informacja dotycząca stanu prawnego i stanu majątkowego Polskiej Akademii Nauk Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – Biblioteki we Wrocławiu oraz Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – Fundacji J. M. Ossolińskiego we Lwowie.
Archiwum-2: Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. A. Sekretariat DS 0720. 45/30. Informacja o zbiorach bibliotecznych – starania o przeniesienie zbioru Ossolińskich ze Lwowa do Wrocławia. Od – 1994. Str. 1–3 (13 str.).
Archiwum-3: Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. A. Sekretariat DS 0720. 45/23. Umowy i porozumienia o bezpośredniej współpracy – Porozumienie w sprawie przekazania książek z dawnego Ossolineum we Lwowie. 1987. Str. 1–2. (2 str.).
Gałyga, M. Wystawa «Ossolineum – spuścizna narodowa rozdarta…». Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Sekretariat DS 541. 207/4. Str. 7–30 (24 str.).
Gluziński, K. (2018). Zwrócone – zatrzyname. Fragment opisu. Czasopismo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, 29, 171–181.
Goszczurny, S. (1988, 16 czerwca). Po raz pierwszy w historii. Rozmowa z ministrem kultury i sztuki, prof. Aleksandrem Krawczukiem o stosunkach kulturałnych między Polską a Ukrainą. Rzeczpospolita, 139, 7.
Jeszcze raz o Ossolineum. Wypowiedź prof. Aleksandra Krawczuka (1988, 13–14 sierpnia). Rzeczpospolita, 187, 3.
Juzwenko, A. (1993). Ossolineum – próby powrotu do korzeni. Czasopismo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, 2, 155–156.
Konończuk, W., Kosiewski, P. (2020). Zagrożone dziedzictwo. Polskie dobra kultury na Ukrainie i Białorusi. Warszawa.
Koredczuk, B., Lamperska, M. (2022). Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum w latach 1946–1953 w świetle wybranych dokumentów archiwalnych. Czasopismo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, 33, 195–226.
Korzon, K. Notatka w sprawie możliwości wymiany czasopism z Biblioteką Ukraińskiej Akademii Nauk we Lwowie. 8.03.1970. Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Dział Nowych Druków Ciągłych. BDC 412. 74/9. Dokumentacja dotycząca nabytków bieżących wydawnictw ciągłych. Wymiana z Biblioteką Lwowa AN. 1970.
List otwarty Rady Naukowej Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu do prof. Aleksandra Krawczuka, ministra kultury i sztuki PRL. Wrocław, 30 czerwca 1988 r. (1988, 6 lipca). Gazeta Robotnicza, 156, 1.
Markowska, M. (wybór i oprac.). (2017). Skarbiec. 200 lat Ossolineum. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Matwijów, M. (1996). Walka o lwowskie dobra kultury w latach 1945–1948. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
Matwijów, M. (2003). Zakład Narodowy imienia Ossolińskich w latach 1939–1946. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
Ossolineum – przeszłość i przyszłość. Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Sekretariat DS 541. 207/4. Informacje o zbiorach dawnych. Scalanie rozdzielonej kolekcji Ossolińskiej. Str. 1–2 (2 str.).
Platt, D. Ossolineum – polska instytucja narodowa we Lwowie. Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Sekretariat DS 541. 207/4. Informacje o zbiorach dawnych. Scalanie rozdzielonej kolekcji Ossolińskiej. Str. 53–59 (7 str.).
Rada Naukowa Biblioteki Ossolińskich oczekuje poparcia środowisk twórczych i naukowych. (1988, 6 lipca). Gazeta Robotnicza,156, 1.
Smirnow, J. (2022, 30 вересня – 17 жовтня). XCVIII Spotkanie Ossolińskie znów we Lwowie. Kurier Galicyjski, 18(406), 14.
Sonnak, W. Raport dotyczący zbiorów rękopiśmiennych Biblioteki. Archiwum Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Sekretariat DS 541. 207/1. Str. 2–8 (6 str.).
Zazdrość i zawiść. Z Wiaczesławem Czornowiłem, współprzewodniczącym Ludowego Ruchu Ukrainy, rozmawiają Alicja Albrecht i Krzysztof Mroziewicz. (1992, 16 maja). Polityka, 20, 11.
