THE LEGISLATOR OF STYLE IN LVIV’S ARCHITECTURE OF THE EARLY 20TH CENTURY: LIFE AND CREATIVE WORK OF ALFRED ZACHARIEWICZ
DOI:
https://doi.org/10.33402/up.2025-19-04Keywords:
Galicia, Lviv, borderland of cultures, mixed identity, fin de siècle, Art Nouveau, Neoclassicism.Abstract
This text introduces readers to the life and work of Alfred Zachariewicz (1871–1937), an outstanding Galician architect who worked during the age of Art Nouveau, early Modernism, and Neoclassicism of the early 20th c. Being the leading builder of modern Lviv, he acted as the heir to the professional fame of his father, Prof. Julian Zachariewicz – the founder of Lviv architectural school in the era of historical styles. In his professional activities, Zachariewicz Jr. consciously articulated his mission as an innovator participating in the creation of the Mikolasch Passage (1899–1900) or the complex of Lviv main railway station (1901–1904). In Galicia, he introduced modern construction methods and materials, in particular, the reinforced concrete of Hennebque system. Alfred Zachariewicz became famous as the builder of hundreds of reinforced-concrete bridges, which were among the largest in Austria-Hungary. His projects combined the refined aesthetics of form with functional thoughtfulness of inner planning, as evidenced by the most prominent among the public buildings he created – the historic edifice of Lviv Chamber of Commerce and Industry (1907–1910). He also implemented projects for the best banking buildings in Lviv, in particular, the office of the Landed Credit Society (1911–1916), which clearly imitates the style of Otto Wagner. In Lviv’s cityscape, the residential buildings he designed – such as Ballaban apartment house (1908–1910) – attract special attention. In Lviv, Alfred Zachariewicz was the first to turn to the forms of Art Nouveau style, and later proved himself as a leading master of architectureworking in the paradigm of post-Art Nouveau Neoclassicism. For a long time, Alfred Zachariewicz’s achievements remained undervalued, his name being almost omitted in architectural-history publications. Meanwhile, his outstanding role in the development of the architecture of Lviv at the beginning of the previous century can be compared with the contributions of Lviv’s prominent architects of ancient eras – Paolo Dominici at the end of the 16th c., Bernard Meretyn in the middle of the 18th c., or Julian Zachariewicz in the last third of the19th c.
References
Бірюльов, Ю. (2010). Захаревичі: творці столичного Львова. Львів : Центр Європи.
ДАЛО-1: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 56.
ДАЛО-2: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 58.
ДАЛО-3: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 159.
ДАЛО-4: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 958.
ДАЛО-5: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 1009.
ДАЛО-6: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 2119.
ДАЛО-7: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 4198.
ДАЛО-8: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 5177.
ДАЛО-9: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 5266.
ДАЛО-10: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 5272.
ДАЛО-11: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 5425.
ДАЛО-12: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 5428.
ДАЛО-13: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 5431.
ДАЛО-14: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 1, спр. 7133.
ДАЛО-15: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 2, спр. 698.
ДАЛО-16: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 2, спр. 2899.
ДАЛО-17: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 2, спр. 3700.
ДАЛО-18: Державний архів Львівської області, ф. 2, оп. 2, спр. 5504.
Жук, І. (2010). Львів Левинського: місто і будівничий. Київ : Грані-Т.
Жук, І. (2016). «Теорія архітектурних цивілізацій»: критичні уваги щодо монографії Маркіяна Прокоповича». Habsburg Lemberg: Architecture, Public Space, and Politics in the Galician Capital, 1772–1914 (West Lafayette: Purdue University Press: West Lafayette, 2009). Україна модерна, 23, 216–271.
Жук, І. (2019). Проєкт «Кастелівка». Іван Левинський. Імпульс. Львів : Артбук, 20–33.
Лінда, С. (2000). Кастелівка: народно-романтичні тенденції у розвитку архітектури львівського історизму. Народознавчі зошити, 2, 272–281.
ЛННБУ: Львівська національна наукова бібліотека України ім. В. Стефаника, відділ рукописів, ф. ТЛБ, спр. 27.
ЦДІАУ-1: Центральний державний історичний архів України, м. Львів, ф. 146, оп. 4, спр. 5161.
ЦДІАУ-2: Центральний державний історичний архів України, м. Львів, ф. 165, оп. 6б, спр. 119.
Barański, F. (1902). Przewodnik po Lwowie. Z planem i widokami Lwowa. Lwów.
Bohdanova, J. (2016). Public buildings and the Eastern Fairs. Lviv: city, architecture, modernism (B. Cherkes, A. Szczerski, eds). Wrocław : Muzeum Architektury we Wrocławiu, 213–214.
Budowa nowego dworca we Lwowie (1901, 31 lipca). Kuryer Lwowski, 210, 4.
Curtis, W.J.R. (1996). Modern Architecture Since 1900. London : Phaidon.
Czaplicki, H. (1907). Mosty żelazno-betonowe systemu Hennebique’a na drogach krajowych i powiatowych w Galicyi. Czasopismo Techniczne, 15, 229–230, tabl. XV, XVI.
Doroczne walne Zgromadzenie «Koła Architektów Polskich» (1913). Czasopismo Techniczne, 11, 127.
Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem (1885), 31.
Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem (1909). 111.
Finkelstein, M. (1902). System Hennebique w Galicyi. Czasopismo Techniczne, 14, 199.
Grabski, S. (1989). Pamiętniki. T. 1. Warszawa : Czytelnik.
Geist, J.& Kürvers, K. (1984). Das Berliner Mietshaus 1862–1945. Eine dokumentarische Geschichte von „Meyer’s-Hof” in der Ackerstraße 132–133, der Entstehung der Berliner Miethausquartiere und der Reichshauptstadt zwischen Gründung und Untergang. München : Prestel-Verlag.
Graf, O. (1994). Otto Wagner. Das Werk des Architekten. Bd. 2. Wien; Köln; Weimar : Böhlau Verlag.
Hitchcock, H.-R. (1977). Architecture: Nineteenth and Twentieth Centuries. New Haven–London: Yale University Press.
Hoszowski, S. (1935). Ekonomiczny rozwój Lwowa w latach 1772–1914. Lwów.
Kesselring, R. (1929). Die evangelische Kirchengemeinde Lemberg von ihren Aufängen bis zur Gegenwart (1778–1928). Lwów.
Komar, Ż.& Bohdanova, J. (2014). Secesja we Lwowie. Kraków : Wysoki Zamek.
Konkurs na dom izby handlowej i przemysłowej we Lwowie (1907). Architekt, 7, 3–9.
Kowalczuk, M. (1896). Rozwoj terytoryalny miasta. Miasto Lwów w okresie samorządu 1870–1895. Lwów, 298–351.
Kramarz, H. (1994). Samorząd Lwowa w czasie pierwszej wojny światowej i jego rola w życiu miasta. Kraków : Wydawnictwo Naukowe WSP.
Kronika (1901, 1 sierpnia). Słowo Polskie, 355, 2.
Kronika miejscowa. Lwów, 1 sierpnia (1901, 2 sierpnia). Słowo Polskie, 356, 4.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1907 (1906). Lwów.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1908 (1907). Lwów.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1909 (1908). Lwów.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1910 (1909). Lwów.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1911 (1910). Lwów.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1912 (1911). Lwów.
Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1913 (1912). Lwów.
Lambourne, L. (1996). The Aesthetic Movement. London : Phaidon.
Lewicki, J. (2005). Między tradycją a nowoczesnością. Architektura Lwowa lat 1893–1918. Warszawa : Neriton.
Lewiński, J. (1903). Znaczenie rzutu poziomego w budownictwie utylitarnem i w gospodarstwie społecznem. Wykład inauguracyjny prof. Jana Lewińskiego, wygłoszony w auli Szkoły politechnicznej w dniu otwarcia roku szkolnego 1903/4. Czasopismo Techniczne, 23, 320–321.
Lwowski dworzec kolejowy (1903). Przemysłowiec, 1, 7–8.
Merkury (1910). Nasz Kraj, 82, 8–9.
Nechaj, J. (1937). Pierwsze kroki żelbetu w Polsce. Cement, 8, 113–115.
Norwerth, E. (1927). Konkurs na budowę gmachu Ministerstwa Robót Publicznych i Banku Gospodarstwa Krajowego. Architektura i Budownictwo, 10, 307–330.
Nowy dworzec kolei państwowej we Lwowie (1904). Architekt, 7, 101–110.
Olszewski, A. (1967). Nowa forma w architekturze polskiej 1900–1925. Teorya i praktyka. Wrocław; Warszawa; Kraków : Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Omilanowska, M. (2004). Świątynie handlu. Warszawska architektura komercyjna doby wielkomiejskiej. Warszawa : Instytut Sztuki PAN.
Orłowicz, M. (1925). Ilustrowany przewodnik po Lwowie. Ze 102 ilustracjami i planem miasta. Lwów; Warszawa.
Pańkowski, J. (1932). Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie. Architektura i Budownictwo, 10, 301–320.
Pisma do redakcyi (1904). Czasopismo Techniczne, 9, 135136.
Popławski, Z. (1994). Wykaz pracowników naukowych Politechniki Lwowskiej w latach 1844–1945. Kraków : Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
Powszechna wystawa krajowa 1894 r. i siły produkcyjne kraju. Wstęp geograficzno-statystyczny. Historya i organizacya wystawy (1897). T. 1. Lwów.
Prokopovych, M. (2009). Habsburg Lemberg. Architecture, public space, and politics in the Galician capital, 1772–1914. West Lafayette : Purdue University Press.
Purchla, J. (2012). Czy Lwów wybije się na „Mikrokosmos”? Uwagi na marginesie książki Markiana Prokopovycha Habsburg Lemberg. Architecture, Public Space, and Politics in the Galician Capital, 1772–1914, West Lafayette, Indiana 2008, ss. 365. Kwartalnik Historyczny, 119, 341–363.
Rozmaitości (1903). CzasopismoTechniczne, 11, 156.
Sosnowski, J., Zachariewicz, A. (1913). J. Sosnowski i A. Zachariewicz. Kraków.
Sprawozdanie z czynności i posiedzeń plenarnych Izby handlowej i przemysłowej we Lwowie za rok 1907 (1909). Lwów.
Ś. p. inż. Eugeniusz Czerwiński. Inżynier-architekt, wykładający w Politechnice Lwowskiej. Lwów (1932). Album inżynierów i techników w Polsce. Lwów, 50–51.
Wallis, M. (1974). Secesja. Warszawa : Arkady.
Żebrowski, R. (2009). «Lwigród» – utracone decorum. Almanach Muszyny, 85–101.
Żuk, I. (1992). Twórczość Alfreda Zachariewicza a historia architektury Lwowa. Sztuka i historia. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Kraków, listopad 1988. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 343–356.
Żuk, I. (1993). Architektura Lwowskiej Izby Handlowo-Przemysłowej. Przed wielkim jutrem. Sztuka 1905–1918. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Warszawa, październik 1990. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 115–129.
[Żuk I.] (1996). Julian Zachariewicz 1837–1898. Alfred Zachariewicz 1871–1937. Wystawa twórczości. Katalog. Warszawa.
Żuk, I. (2017). Zakopiańszczyzna – secesja – neoklasycyzm: ewolucja stylowa w twórczości Tadeusza Obmińskiego. Folia Historiae Artium. Seria nowa, 15, 97–126.
Żuk, I. (2024). Architekci pogranicza kulturowego: Julian i Alfred Zachariewiczowie, Iwan Lewiński, Tadeusz Obmiński. Krakowskie Pismo Kresowe, 16, 107–181.
