CONFRONTATION OF NOBLES OF POLAND AS A FACTOR OF EX-ACERBATING ETHNOSOCIAL RELATIONS IN UKRAINE BY THE END OF XVITH CENTURY – AT THE FI RST HALF OF XVIITH CENTURY
DOI:
https://doi.org/10.33402/up.2018-11-5-26Keywords:
Rzeczpospolita, Ukraine, nobles, ethnosocial confl ictsAbstract
The author describes the main forms and manifestations of internal confl icts in the environment of noble families in the Ukrainian lands since their accession to Rzecz Pospolita as united Polish-Lithuanian state on the basis of the Union of Lublin in 1569 up to the War under the leadership of Bohdan Khmelnytskyi. According to author’s statements, permanent struggle among them was able to happen due to the specifi c of this state that garanted to reach Polish nobles the large rights. Long-time colonization of ‘Wild steppe’ was accompanied occasional ‘raider attacks’ of landowners against their neighbors. Particular emphasis is given to diff erent situation of dependent peasants, which during these ‘local civil wars’ often did become ‘blind arms’ of their masters. The infl uence of these confrontations on the processes of the growth of protesting attitude among the Ukrainian gentry and peasantry and their infl uence on the rising of Cossack and peasant uprisings in Ukraine during abovementioned period are analyzed. The article contribute certainly to better understanding of disagree- ments in interests between often ethnically diff erent social strata in Ukraine. Widespread of this confrontation provoked some anarchy of powerless inside the country as well as hostile situations between Polish and Ukrainian nobles. Cossack uprisings were results not only social confl icts between Polish gentry and Ukrainian peasantry, Orthodox Ukrainians and Rome-Catholic Poles, but also inter-strata confl icts among anti-Polish nobles and ‘loyal to Crown’ gentry of Poland. Confl icts after colonization of ‘Wild fi eld’, as well as the value of personal insults of off ended persons in provoking these confl icts are characterized. The accent is made that the assaults, violence and crimes were happened long time before Cossack-Polish confl icts. According to author’s conclusions, all these confrontations between diff erent ethnic and social groups were transferred in a form the long-lasted wars of Cossacks and peasants against their former owners beginning from 1648.
References
Anusik, Z. (2009). Latyfundia książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku. Przegląd Nauk Historycznych. (Vol. 8). Łódz: Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, 1, 17- 78 [in Polish].
Bobiński, W. (2000). Wojewodztwo kijowskie w czasach Zygmunta III. Studium osadnictwa i własności ziemskiej. Warszawa [in Polish].
Boniecki, A. (1907). Kosińscy. Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealo- giczne o rodach szlacheckich. (Vol. 11). Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Artystyczno-Wydawnicze, 1, 273 [in Polish].
Chukhlib, T. V. (2004). Het’many Pravoberezhnoї Ukraїny v istoriї Tsentralno- Skhidnoї Ievropy (1663–1713). Kyiv: Kyievo-Mohylianska Akademiia [in Ukrainian].
Chukhlib, T. (2010). Morozenko Nestor. Entsyklopediia istoriї Ukraїny. (Vol. 7: Ml–O). Kyiv: Naukova dumka. 73 [in Ukrainian].
Chynczewska-Hennel, T. (1985). Świadomość narodowa szlachty ukraińskiej I kozaczyzny od schyłku XVI do połowy XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe [in Polish].
Czapliński, W., Długosz J. (1976). Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy [in Polish].
Dovbyshсhenko, M. (2008). Volynska shliakhta u relihijnykh rukhakh (kinets XVI– persha polovyna XVII st.). Kyiv: PP Serhiichuk M. I. [in Ukrainian].
Doroshenko, D. I. (1992). Narys istoriї Ukraїny. (Vol. I) (do polovyny XVII stolittia).
Vydannia druhe. Kyiv: Hlobus [in Ukrainian].
Elenev, F. (1853). Polskaia сyvilizatsiia i ee vliianie na Zapadnuiu Rus’. Izdano v pol’zu narodnykh shkol Zapadno-russkoho kraia. S.-Pb. tipohr. V. Bezobrazova i komp [in Russian].
Iakovenko, N. (2006). Nary`s istoriї seredn’ovichnoї ta rann`omodernoї Ukraїny.
Vydannia tretie, pereroblene ta rozshyrene. Kyiv: Krytyka [in Ukrainian].
Istorycheskiie monohrafi i. Izsledovaniia Nykolaia Kostomarova (1867). (Vol. 3). Sanktpeterburh’: Tipohrafi ia Imperatorskoi Akademii Nauk. [in Russian].
Istoricheskiie monohrafi i. Izsledovaniia Nikolaia Kostomarova (1870). (Vol. 9). Sanktpeterburh’ [in Russian].
Jablonowski, A. (1900). Żrodła dziejowe. (Vol. V). Kraków: Mazowsze [in Polish].
Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego, a późniéj kasztelana bieckiego, Księga pamiętnicza (1864). Kraków: wyd. Antoni Zygmunt Helcel [in Polish].
Janeczek, A. (1993). Osadnictwo pogranicza Polsko–Ruskiego. Wojewodstwo Belzkie od schytku XIV do pocz. XVII w. Warszawa: PAN [in Polish].
Hamerliński-Dzierożyński, A. (1982). Farfałki staropolskie. Warszawa: Wydaw- nictwo Iskry [in Polish].
Hazin, V. V. (2007). Het’man Pavlo Teteria: Sotsialno-politychnyi portret. Kamianets-Podilskyi: Aksioma [in Ukrainian].
Herbarz polski. Uzupełnienia i sprostowania do części 1. Ulożył i wydał Adam Boniecki (1906). (Vol. 11). Warszawa. [in Polnish].
Horn, M. (1987). Rozwój demografi czny i struktura wyznaniowo- narodowościowa mieszczaństwa na ziemiach ukraińskich Korony w latach 1569–1648. Studia z fi lologii rosyjskiej i słowiańskiej. (Vol. 14). Warszawa. 68-84 [in Polish].
Hrabovets’kyi V. V. (1972). Zakhidno-ukraїnski zemli v period narodno-vyzvolnoї viiny 1648–1654 rr. Kyiv: Naukova dumka [in Ukrainian].
Kaczmarczyk, J. (1988). Bohdan Chmielnicki. Wrocław-Warsawa;Kraków; Gdańsk; Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich [in Polish].
Kostomariv, M. (1918). Istoriia Ukraїny v zhyttiepysiakh vyznachniishykh ieї diiachiv. Perelozhyv Oleksander Barvinskyi. Lviv: Nakladom Knyharni Naukovoho Tovarystva im. Shevchenka [in Ukrainian].
Lepiavko, S. (1994). Kryshtof Kosynskyi. Volodari get’manskoyi bulavy: Istorychni portrety. Kyiv: Varta [in Ukrainian].
Lipiński, W. (1909). Szlachta na Ukrainie. Udział jej w życiu narodu ukraińskiego na tle jego dziejów. Krakow: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego [in Polish].
Lipińsкi, W. (1912). Stanisław Michał Krzyczewski. Z dziejów walki szlachty ukraińskiej w szeregach powstańczych pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. Kraków [in Polish].
Litwin, H. (2000). Napływ szlachty polskiej na Ukrainę 1569-1648. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper [in Polish].
Litwin, H. (2012). Posadami wielkich miast Ukrainę ozdobił. Rozwój pogranicznych majątków hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego. Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą. Red. M. Drozdowski, W. Walczak, K. Wiszowata-Walczak. Białystok, 209-219 [in Polish].
Łoziński, W. (1857). Prawem i lewem. Obyczaje na czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie [in Polish].
Majewski, W. (1984). Nieczaj (Neczaj) Iwan h. Pobóg z odmianą (zm. po r. 1669). Polski Słownik Biografi czny. (Vol. XXІІ/4), zeszyt 95. Wrocław; Warszawa; Kraków; Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 723 [in Polish].
Mal’chenko, O. (2001). Ukripleni poselennia Bratslavskoho, Kyivskoho i Podil’skoho voievodstv (XV – seredyna XVII st.). Kyiv [in Ukrainian].
Morozenko Stanyslav (actual surname: Mrozowicki) (1984). Encyclopedia of Ukraine. (Vol. III, L-Pf). Toronto; Buff alo; London, 460 [in English].
Nakonechnyi, Ie. (2004). Ukradene imia: Chomu rusyny staly ukraїnciamy. L`viv [in Ukrainian].
Odnorozhenko, O. (2011). Ukraїnska (ruska) elita doby Seredniovichchia i ranniogo Modernu: struktura ta vlada. Kyiv: Tempora [in Ukrainian].
Rawita Gawroński, F. (1906). Bohdan Chmielnicki. (Vol. I: do elekcyi Jana Kazimierza). Lwów: Nak. Ksig. H. Altenberga [in Polish].
Rawita-Gawroński, F. (1922). Kozaczyzna ukrainna w Rzeczypospolitej Polskiej do końca XVIII-go wieku: zarys polityczno-historyczny. Warszawa: Gebethner i Wolff [in Polish].
Ruda, O. (2010). Ukraїnske kozatstvo v interpretatsiї pol’skykh istorykiv kintsia XIX – pochatku XX st.: suspil’no-politychni ta ekonomichni protsesy (za materialamy kartoteky Myrona Korduby). Uporiad. Oleh Pikh, Oksana Ruda. Lviv: Instytut ukraino- znavstva im.I.Krypiakevycha NAN Ukraїny [in Ukrainian].
Vialov, P. I., Kryvosheia, V. V. (1999). Shliakhets`ko-kozatski rody ta ikh dolia. Kyiv [in Ukrainian].
Smolij, V. A., Stepankov, V. S. (1999). Ukraїnska natsional’na revoliutsiia (1648– 1676 rr.). Kyiv: Al’ternatyvy [in Ukrainian].
Snaider, T. (2013). Peretvorennia natsii. Pol’shcha, Ukraїna, Lytva, Bilorys’ 1569– 1999. Kyiv: Dykh i litera [in Ukrainian].
Sowa, J. (2012). Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Wydawnictwo Uniwersitas [in Polish].
Starchenko, N. P. (2015). Konfl ikt u shliakhetskomu seredovyshchi Volyni (druha polovyna XVI – pochatok XVII st.)( Dysertatsiia na zdobuttia naukovoho stupenia doktorra istorychnykh nauk). Lviv [in Ukrainian].
Starowolski, S. (1976). Polska albo opisanie położenia Królewstwa Polskiego. (Tłum. z lac. A. Piskadło). Kraków: Wydawnictwo Literackie [in Polish].
Stepankov, V. S. Vyhovskyi Ivan Ostapovych (2003). Entsyklopediia istoriї Ukraїny: u 10 t. (Vol. 1: A–V). Kyiv: Nauk. dumka. 502 [in Ukrainian].
Sysyn, F. (1986). Between Poland and the Ukraine The Dilemma of Adam Kysil, 1600–1653. Harvard: Harvard University Press [in English].
Sysyn, F. (1997). The Social Causes of the Khmelnytskyi Uprising. Religion and Culture in Early Modern Russia and Ukraine. Ed. by Samuel Baron and Nancy Shields Kollmann. DeKalb: Northern Illinois Press, 52-70 [in English]
Talko-Hryncewicz, I. (1897). Szlachta ukraińska, studyum antropologiczne. In: Materyały Antropol.-archeologiczne. (Vol. II). Kraków: Wyd. Akademii Umiejętności w Krakowie, 56-115 [in Polish].
Tomkiewicz, W. (2019). Jeremi Wiśniowiecki. Oświęcim: Napoleon V [in Polish].
Valishevskii, K. (1989). Ivan Hroznyi. Moskva: Ikpa [In Russian].
Zajączkowski, A. (1993). Szlachta polska. Kultura i struktura. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper [in Polish].
Zamechatel’nyia i zahadochnyia lichnosti XVIII i XIX stoletii E. P. Karnovicha s 18 hraviurami (1884). S.-Peterburh: Izdanie A. S. Suvorina [in Russian].
Zapiski o Iuzhnoi Rusi. Izdal P. Kulish (1857). (Vol. 2). S.-Peterburh [in Russian].
