ПОЛЬСЬКЕ ВІЙСЬКО ТА НАЦІОНАЛЬНА ПОЛІТИКА ПОЛЬСЬКОЇ ВЛАДИ У ЛЬВІВСЬКОМУ, СТАНІСЛАВІВСЬКОМУ ТА ТЕРНОПІЛЬСЬКОМУ ВОЄВОДСТВАХ У 1921–1926 РОКАХ
DOI:
https://doi.org/10.33402/up.2019-12-50-66Ключові слова:
Польське військо, Друга Річ Посполита, національна політика, Львівське воєводство, Станіславівське воєводство, Тернопільське воєводствоАнотація
Серед громадян Другої Речі Посполитої понад 30 % становили національні меншини. Польська влада усвідомлювала, що такий значний відсоток представників інших етнічних груп може загрожувати безпеці щойно відродженої держави, тому впроваджувала відповідну внутрішню і національну політику. Основним завданням цього політичного курсу було зменшення рівня загрози. Польська армія була одним з інструментів, які використовувалися центральною і місцевою владою. Мета статті полягає у тому, щоб показати місце, роль та функції, які довелося виконувати гарнізо- нам польської армії стосовно національних меншин у південно-східних воєводствах Другої Речі Посполитої у 1921–1926 роках. Джерельна база дослідження складається з тодішніх цивільно-військових правових актів, архівних матеріалів і документів, зі- браних в архівах Польщі та України.Чимало уваги автор приділяє заходам військової адміністрації щодо нейтралізації дій Організації Українських Націоналістів, Комуністичної партії Західної України, агентів іноземних розвідок (насамперед із СРСР) у середовищі військових та цивіль- ного населення Львівського, Станіславівського і Тернопільського воєводств, які зна- ходилися у підпорядкуванні військових структур Командування округу корпусу № VI «Львів» та № Х «Перемишль». У цих воєводствах проживало майже 5,5 млн осіб, з них 45,1 % становили поляки, 47,9 % – українці, 6,4 % – євреї, 0,6 5 – німці, 0,1 % – інші національності.Автор стверджує, що військова адміністрація дбала про безпеку та зміцнення Польської держави.
Посилання
Bruski, J. J. (2010). Miedzy prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926. Kraków [in Polish].
Chojnowski, A. (1979). Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939. Wrocław; Warszawa; Kraków; Gdańsk [in Polish].
Dziennik Rozkazów Tajnych Dowództwa Okręgu Korpusu nr VI. Rozkaz nr 89 z 11 XII 1922 r., poz. 2 [in Polish].
Dziennik Rozkazów Tajnych Dowództwa Okręgu Korpusu nr X. Rozkaz nr 10 z 4 IV 1924 r., poz. 3 [in Polish].
Dziennik Rozkazów Tajnych Dowództwa Okręgu Korpusu nr X. Rozkaz nr 24 z 19 III 1925 r., poz. 2 [in Polish].
Dziennik Rozkazów Tajnych Dowództwa Okręgu Korpusu nr X. Rozkaz nr 52 z 26 VI 1925 r., poz. 2 [in Polish].
Dziennik Rozkazów Tajnych Dowództwa Okręgu Korpusu nr X. Rozkaz nr 70 z 24 IX 1925 r., poz. 2 [in Polish].
Dziennik Ustaw 1918, nr 13, poz. 28 [in Polish].
Dziennik Ustaw 1921, nr 44, poz. 267 [in Polish].
Dziennik Ustaw 1922, nr 32, poz. 256 [in Polish].
Dziennik Ustaw 1923, nr 116, poz. 924 [in Polish].
Dziennik Ustaw 1924, nr 61, poz. 609 [in Polish].
Franz, M., Kardas, M., Ostanek, A. A. (2018). Wojsko Polskie a sytuacja wewnętrzna Małopolski Wschodniej. Działalnoć Rejonów Bezpieczeństwa 5, 11, 12 Dywizji Piechoty. Warszawa [in Polish].
Grünberg, K., Sprengel, B. (2005). Trudne sąsiedztwo. Stosunki polsko-ukraińskie w X–XX wieku. Warszawa [in Polish].
Jarno, W. (2017). Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Okręgu Korpusu nr IV «Łódź» w latach 1918–1939. Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Z działalności Oddziału II SG WP. (Vol. VIII). Łomianki [in Polish].
Kęsik, J. (1998). Naród pod bronią. Społeczeństwo w programie polskiej polityki wojskowej 1918–1939. Wrocław [in Polish].
Kęsik, J. (1998). Polityka narodowościowa w polskich siłach zbrojnych (1918– 1939). Wrocławskie Studia z Historii Najnowszej. (Vol. V) [in Polish].
Koko, E. (1991). Wolni z wolnymi. PPS wobec kwestii ukraińskiej w latach 1918– 1925. Gdańsk [in Polish].
Kowalski, T. A. (1997). Mniejszości narodowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczy- pospolitej Polskiej (1918–1939). Toruń [in Polish].
Kowalski, T. A. (2002). Polityka narodowościowa w Wojsku Polskim w latach 1918–1939. Toruń [in Polish].
Kucherepa, M. (1998). Natsionalna polityka Druhoi Rechi Pospolytoi shchodo ukraintsiv (1919–1939 rr.), Ukraina – Polshcha: vazhki pytannia. Varshava [in Ukra- inian].
Kucherepa, M. (2001). Natsionalna polityka Polshchi shchodo ukraintsiv naperedodni Druhoi svitovoi viiny. Naukovyi visnyk VDU. Istorychni nauky [in Ukrainian].
Lytvyn, M. (1995). Istoriia ZUNR. Lviv [in Ukrainian].
Mikulicz, S. (1971). Prometeizm w polityce II Rzeczypospolitej. Warszawa [in Polish].
Ostanek, A. A. (2013). VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921–1939. Warszawa [in Polish].
Ostanek, A. A. (2019). W służbie Ojczyźnie. Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa województw południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej (1921–1939). Warszawa [in Polish].
Ostanek, A. A. (2017). Wydarzenia 1930 roku w Małopolsce Wschodniej a bezpie- czeństwo II Rzeczypospolitej. Warszawa [in Polish].
Paruch, W. (2005). Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926–1939. Lublin [in Polish].
Paruch, W. (1997). Od konsolidacji państwowej do konsolidacji narodowej. Mniejszości narodowe w myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926–1939). Lublin [in Polish].
Potocki, R. (2003). Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939. Lublin [in Polish].
Lytvyn, M (ed.). (2017). Proekt «Ukraina». Halychyna ta Volyn u skladi mizhvoennoi Polshchi. Kyiv [in Ukrainian].
Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1925–1926. (1927), Warszawa [in Polish].
Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1930. (1930). Warszawa [in Polish].
Siwiec-Cielebon, M. (2014). Kilka uwag na temat miejsca 12 Pułku Piechoty Ziemi Wadowickiej w systemie polityki narodowościowej w armii II RP. Wadoviana. Przegląd Historyczno-Kulturalny, (17) [in Polish].
Stawecki, P. (1981). Polityka wojskowa Polski 1921–1926. Warszawa [in Polish].
Suchorzewski, L. (1931). Znaczenie gospodarcze osadnictwa na ziemiach wschodnich, Pięć lat na froncie gospodarczym 1926–1931. (Vol. II). Warszawa [in Polish].
Włodarkiewicz, W. (2013). Przed zagładą. Społeczeństwo Wołynia i Małopolski Wschodniej wobec państwa polskiego (1935–1939). Warszawa [in Polish].
Wyszczelski, L. (2007). Od demobilizacji do zamachu majowego. Wojsko Polskie w latach 1921–1926. Warszawa [in Polish].
Zełenko, K. (1994). Stosunki polsko-ukraińskie w II Rzeczypospolitej. Lublin [in Polish].