«TODAY EVERY POLITICIAN SHOULD GET CLOSER TO THE PEOPLE»: UKRAINIAN CONSERVATIVE ENVIRONMENTS IN HALYCHYNA ON THE EDGE OF THE 19TH AND 20TH CENTURY IN THE CONTEXT OF SLAVIC CONSERVATIVE MOVEMENTS IN CISLEITHANIA
DOI:
https://doi.org/10.33402/up.2020-13-137-186Keywords:
conservatism, Cisleithania, Halychyna Russophiles, Ukrainian Christian-social movement, «Stańczycy», «Podolacy», «Old-Czech» party, party of Czech aristocracy («velkostatku»), Slovenian Catholic movementAbstract
Conservative movements and environments were an integral part of the ideological and political mosaic of the Habsburg monarchy during the 19th and early 20th century, in particular among the Slavic nations of its Austrian part – Cisleithania: Ukrainians, Poles, Slovenians, and Czechs. According to the complexity of conservatism as a research object, it is difficult to find or create its «canonical» type. In the article, the author made an attempt to establish at least a list of general and common fundamental principles for all conservatives. Moreover, analyzed in the article, environments of conservative thought and practices illustrate this problem strongly. Despite all differences in the social structure, ideas, or practical steps, Ukrainian, Polish, Czech and Slovenian conservatives had a lot in common. In order to trace both similarities and differences, a comparative analysis in the article is concentrated on several key issues: a brief overview of these environments formations; types of their reaction to changes in the socio-political life of the era – first of all, joining to the political processes of a much larger number of people than ever before; perception of the ideology of nationalism and it is a consequence – radicalization of the society; opposition to socialism in socio-economic issues and their own alternatives; attitude towards the role of church and religion in the private and public space. Comparison of these topics is supplemented by considering not numerous but essential examples of practical cooperation between the studied conservative environments. A significant example of such cooperation was the existence of the common conservative Ukrainian-Slovenian-Croatian faction in the parliament of Cisleithania in 1897–1904. By means of this faction, conservatives, including Ukrainian ones, got much better opportunities to realize their ideas and political programs. The analysis shows that, despite the differences between Ukrainian, Polish, Czech, and Slovenian conservative movements in the Habsburg Empire, they faced comparable challenges at the turn of the 19th and 20th centuries. Sometimes similar, sometimes different ways of responding to this dilemma show a traditional heterogeneity of conservatism and the general similarity of the political fate of this idea in the analyzed era.
References
«Czas» o Radzie Narodowej. (1911, Lipiec 14). Gazeta Narodowa, 159 [in Polish].
«Ruska Hromada». Politychne tovarystvo u Lvovi. (1901, Cherven 15 (28)). Ruslan, 134 [in Ukrainian].
1700–1900. (1900, Zhovten 1 (14)). Ruslan, 222 [in Ukrainian].
Antoshevskyi, T. (1997). Do istorii khrystyiansko-suspilnoho rukhu v Halychyni (90-i rr. XIX st. – 1914 r.). Lviv [in Ukrainian].
Arkusha, O. (1999). Polski politychni seredovyshcha Lvova ta Krakova na zlami XIX–XX stolit: sproba porivniannia. Lviv: misto – suspilstvo – kultura: zb. nauk. prats, 362–377 [in Ukrainian].
Arkusha, O. (2000). Mikhal Bobzhynskyi ta ukrainske pytannia v Halychyni. Visnyk Lvivskoho universytetu. Seriia istorychna, 35–36, 168–206 [in Ukrainian].
Arkusha, O. (2004). Ukrainskyi khrystyiansko-suspilnyi rukh u Halychyni na pochatku XX stolittia: politychne tovarystvo «Ruska hromada». Shliakhamy istorii. Naukovyi zbirnyk istorychnoho fakultetu LNU im. Ivana Franka na poshanu profesora Kostiantyna Kondratiuka, 63–99 [in Ukrainian].
Arkusha, O. (2008). Krakivskyi konservatyzm ta problema ukrainsko-polskykh vzaiemyn u Halychyni na pochatku XX stolittia. Zapysky Naukovoho tovarystva imeni Shevchenka, CCLVI, 282–315 [in Ukrainian].
Arkusha, O. (2010). Andzhei Pototskyi: biohrafiia polityka na tli ukrainsko-polskykh vidnosyn. Chastyna druha: halytskyi namisnyk. Visnyk Lvivskoho universytetu. Seriia istorychna, 45, 244 [in Ukrainian].
Arkusha, O., & Mudryi, M. (1999). Rusofilstvo v Halychyni v seredyni XIX – na pochatku XX st.: heneza, etapy rozvytku, svitohliad. Visnyk Lvivskoho universytetu. Seriia istorychna, 34, 231–268 [in Ukrainian].
Arkusza, O., & Mudryj, M. (2012). XIX-wieczna arystokracja polska w Galicji Wschodniej wobec ruskich (ukraińskich) aspiracji narodowych. Krakowske Pismo Kre- sowe, 4, 145–171 [in Polish].
Ateizm v hymnazii. (1903, Berezen 27 (Kviten 9). Halychanyn, 70 [in Ukrainian].
Bagehot, W. (1915). Intellectual conservatism. In The Works and Life of Walter Bagehot (Vol. 9; pp. 254–258). London: Longmans, Green, and Co. [in English].
Barsukov, N. (2015). Cheshskyi polytycheskyi konservatyzm v kontse XIX – nachale XX vv. [Czech political conservatism in the late 19th – early 20th centuries]. (Candidate’s thesis). Moscow [in Russian].
Barvinskyi, O. (1905, Veresen 13; 14; 16; 17; 18). Proiekt viddovzhenia selianskoi posilosty zemelnoi. Ruslan, 205; 206; 207; 208; 209 [in Ukrainian].
Bergant, Zv. (1999). Vloga katolištva in Cerkve pri slovenskih liberalcih (1890–1918). Prispevki za novejšo zgodovino, XXXIX (2), 51–64 [in Slovenian].
Berim sia spilno do ekonomichnoi roboty! (1899, Berezen 9 (21)). Ruslan, 54 [in Ukrainian].
Berk, E. (2008). Relihiia i hromadianske suspilstvo. In Konservatyzm: Antolohiia (pp. 407–408). Kyiv [in Ukrainian].
Bezbrachie dukhovenstva. (1903, Liutyi 15 (28)). Halychanyn, 37 [in Russian].
Bieliński, St. (1901, Sierpien-Wrzesień). Większa własność w stosunku do dobrobytu kraju. Gazeta Narodowa, 235; 237; 238; 239; 243; 244; 245 [in Polish].
Blahosloven hriadyi. (1900, Lystopad 7 (20)). Halychanyn, 252 [in Ukrainian].
Blud karaie bludiachykh. (1903, Berezen 12 (25)). Ruslan, 58 [in Ukrainian].
Bobić, P. (2012). War and Faith. The Catholic Church in Slovenia, 1914–1918. Leiden; Boston [in English].
Bobrzyński, M. (1879). Dzieje polski w Zarysie. Warsaw [in Polish].
Bobrzyński, M. (1957). Z moich pamiętników (A. Galosz, Ed.). Wroclaw; Krakow [in Polish].
Bobrzyński, M. (2001). Zasady i kompromisy. Wybór pism. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Bráf, A. (1923). Almužna a mzda. In A. Bráf, Život a dílo (Vol. 3, pp. 125–147). Prague [in Czech].
Bráf, A. (1923). Národohospodářské potřeby české. Přednáška dne 10. Prosince 1904 ve Dvoře Králove n. In A. Bráf, Život a dílo (Vol. 4, pp. 168–179). Prague [in Czech].
Braf, A. (1924). Listy politického kacíře. In A. Bráf, Život a dílo (Vol. 5; pp. 5–72). Prague [in Czech].
Bude robota realna! (1897, Hruden 17 (31)). Ruslan, 286 [in Ukrainian].
Buszko, J. (1993). Polityka Michala Bobrzyńskiego w kwestii ukraińskiej (1906–1913). Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace historyczne, 103, 63–70 [in Polish].
Cetnarowicz, A. (2010). Odrodzenie narodowe w Istrii w latach 1860–1907. Kra- kow: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica [in Polish].
Chas otverezyty sia! (1898, Veresen 3 (15)). Ruslan, 197 [in Ukrainian].
Chornovol, I. Halytski viiny za istoriiu. Retrieved from http:.zbruc.eu/node/5444 [in Ukrainian].
Cibulka, P. (2005). Národní strana. In J. Malíř, P. Marek (Eds.), Politické strany I.díl 1861–1938: Vývoj politických stran a hnutí v českých zemích a Československu v letech 1861–2004 (pp. 109–138). Doplněk [in Czech].
Czas. (1900, Kwiecień 10), 94 [in Polish].
Czas. (1902, Grudzień 24), 295 [in Polish].
Daszyk, K. K. (1993). Osobliwy Podolak: W kręgu myśli historiozoficznej i społeczno-politycznej Wojciecha hr. Dzieduszyckiego. Kraków: Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego [in Polish].
Die Habsburgermonarchie 1848–1918. (2006). (Vol. 4). Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften [in German].
Do Russkogo naroda Halitskoi zemli. (1908, Sichen 25 (Liutyi 7)). Russkoie slovo, 4 [in Russian].
Dopysy. Iz lvovskoho povita. (1908, Liutyi 22 (Berezen 6)). Russkoie slovo, 8 [in Russian].
Dr Riger a Rusyny. (1897, Cherven 18 (30)). Ruslan, 136 [in Ukrainian].
Dr. Mattusz o reformie wyborczej. (1905, Grudzień 24). Gazeta Narodowa, 293 [in Polish].
Dutka, W. (2015). Zapomniany Stańczyk. Rzecz o Stanisławie Koźmianie (1836– 1922). Torun: Wyd-wo Adam Marszałek [in Polish].
Dwa konserwatyzmy. (1909, Styczeń 5). Czas, 3 [in Polish].
Dziadzio, A. (Comp.). (2007). Teka Stańczyka. Krakow: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas [in Polish].
Epstein, K. (2015). The Genesis of German Conservatism. Princeton; New Jersey: Princeton University Press [in English].
Estreicher, S. (2012). Konserwatyzm krakowski. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Feldman, W. (1907). Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906 (Vol. 1). Krakow [in Polish].
Georgiev, J. (2011). Až do těch hrdel a statků? Konzervativní myšlení a otázka samosprávy v politických strategiích české státoprávní šlechty po roce 1848. Prague [in Czech].
Górski, A. (2013). Podolacy. Obóz polityczny i jego liderzy. Warsaw: Wyd-wo DiG [in Polish].
Grdina, I. (1996). Nekronani vojvoda kranjski – dr. Ivan Sušteršič. Zgodovinski časopis, 50, 3 (104), 369–382 [in Polish].
Grzybek, D. (2013). Wstęp. In J. Milewski, Zdobycze i iluzje postępu (pp. VII– XXIV). Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Holos nashykh «pryiateliv». (1911, Cherven 27 (14)). Ruslan, 140 [in Ukrainian].
Hr. Wojcieh Dzieduszucki o powszechnem glosowaniu. (1905, Listopad 11). Gazeta Narodowa, 259 [in Polish].
Hugh, S. (1915). Konserwatyzm. Warsaw [in Polish].
Idim vpered! (1911, Sichen 1 (Hruden 19)). Ruslan, 1 [in Ukrainian].
Ivan Politika. Bezpotrebno bezpokoiatsia. (1908, Berezen 18 (31)). Russkoie slovo, 3 [in Russian].
Izba panów o reformie wyborczej. (1905, Grudzień 3). Czas, 277 [in Polish].
Jaskólski, M. (1989). Konserwatyzm – nacjonalizm. Studia nad konfrontacjami ideowymi konserwatyzmu krakowskiego i demokracji narodowej przed 1914 r. Krakow [in Polish].
Jaskólski, M. (2014). Kaduceus Polski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866–1934. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Jaworski, W. L. (1897, Luty 15). Jak zaczacz? Ruch Spolęczny, 4 [in Polish].
Kirk, R. (2008). Osnovy i pryntsypy konservatyzmu. In O. Protsenko, V. Lisovyi (Comps.), Konservatyzm: Antolohiia (p. 78). (2nd ed.). Kyiv: VD «Prostir», «Smoloskyp» [in Ukrainian].
Kis, N. (2013). Zakhidnytstvo v Halychyni pochatku XX stolittia: klerykalna hrupa – politychna doktryna – tsyvilizatsiinyi vybir. Z istorii zakhidnoukrainskykh zemel, 9, 25–39 [in Ukrainian].
Klish, A. (2006). Kyrylo Studynskyi ta khrystyiansko-suspilnyi rukh u Halychyni (kinets XIX – pochatok XX st.). Nauka. Relihiia. Suspilstvo, 1, 30–36 [in Ukrainian].
Klish, A. Politychna diialnist khrystyiansko-konservatyvnoi techii naprykintsi XIX – na pochatku XX st. Retrieved from http: nauka.uagate.com/wp-content/uploads/2014/04/ Klish.pdf [in Ukrainian].
Kosiakiewicz, W. (1913). Idea konserwatywna. Próba doktryny. Warsaw [in Polish].
Kosicka-Pajewska, A. (2002). Zachowawcza myśl polityczna w Galicji w latach 1864–1914. Poznań [in Polish].
Kranjec, S. (2013). Šušteršič, Ivan. Slovenska biografija. Retrieved from http:. www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi678766/ [in Slovenian].
Krochmal, A. (Comp.). (1998). Konstantyn Czechowicz: korespondencja grecko-katolickiego biskupa przemyskiego z lat 1897–1914. Przemyśl: Wyd-wo Naukowe TPN [in Polish].
Król, M. (1985). Konserwatyści a niepodległość. Studia nad polską myślą konserwatywną XIX wieku. Warsaw [in Polish].
Król, M. (Ed.). (1982). Stańczycy. Antologia myśli społecznej i politycznej konserwatystów krakowskich. Warsaw [in Polish].
Kryczyński, Br. (1905, Kwiecień 2). Zamiast pozytku – szkoda. Gazeta Narodowa, 76 [in Polish].
Kto derzhal pri vyborakh s poliakamy? (1908, Liutyi 22 (Berezen 6)). Russkoie slovo, 8 [in Russian].
Kulturna borotba na yevropeiskim Zakhodi. (1906, Serpen 27 (Veresen 9)). Ruslan, 188 [in Ukrainian].
Łazuga, W. (2005). Ostatni Stańczyk. Michał Bobrzyński – portret konserwatysty. Toruń [in Polish].
Lekhniuk, R. (2014–2015). Tserkva v bachenni ukrainskykh konservatyvnykh seredovyshch u Halychyni na pochatku XX stolittia. Istorychni ta kulturolohichni studii, 6–7, 217–236 [in Ukrainian].
Lekhniuk, R. (2016). «Lyshe pid provodom nashoho VPr. Epyskopatu mozhe narid nash dvyhnuty sia z zanepadu»: vzaiemyny predstavnykiv ukrainskoho khrystyiansko-suspilnoho rukhu z vyshchymy iierarkhamy Hreko-katolytskoi tserkvy v Halychyni na pochatku XX stolittia. In Istoriia relihii v Ukraini (Vol. 1; pp. 483–496). Lviv: Lohos [in Ukrainian].
Lekhniuk, R. (2016). Ukrainski konservatyvni seredovyshcha u ideinomu prostori Lvova pochatku XX stolittia. Visnyk Lvivskoho universytetu. Seriia istorychna. Spetsialnyi vypusk: Lviv: misto – suspilstvo – kultura, 10 (1), 310–345 [in Ukrainian].
Levytskyi, K. (1926). Istoriia politychnoi dumky halytskykh ukraintsiv 1848–1914. Lviv [in Ukrainian].
Levytskyi, K. (1928). Istoriia vyzvolnykh zmahan halytskykh ukraintsiv z chasu svitovoi viiny 1914–1918. Chastyna persha. Lviv [in Ukrainian].
Levytskyi, K. (1929). Istoriia vyzvolnykh zmahan halytskykh ukraintsiv z chasu svitovoi viiny 1914–1918. Chastyna druha. Lviv: Drukarnia oo. Vasyliian u Zhovkvi [in Ukrainian].
Liga Narodowa i jej organa. (1902, Kwiecień). Przegląd Polski, 430 [in Polish].
Lysty do ruskoi inteligentsyi. (1897, Liutyi 8 (20)). Ruslan, 31 [in Ukrainian].
Majewski, P. (Comp.). (2001). Michal Bobrzyński o potrzebie «silnego rządu w Polsce». Warsaw: Wyd-wo Sejmowe [in Polish].
Malíř, J. (1996). Od spolků k moderním politickým stranám: vývoj politických stran na Moravě v letech 1848–1914. Brno [in Polish].
Markov, D. (1905). Pisma publitsysta. Lviv [in Russian].
Markov, D. (1938). Posledneie slovo pered avstriiskim voiennym sudom. Lviv [in Russian].
Matsevko, I. (2000). Slovianska ideia v interpretatsii ta politychnii diialnosti Dmytra Markova. Naukovi zoshyty istorychnoho fakultetu Lvivskoho natsionalnoho universytetu imeni Ivana Franka, 3, 99–100 [in Ukrainian].
Melik, V. (1965). Volitve na Slovenskem 1861–1918. Ljubljana [in Slovenian].
Melik, V. (1979). Slovenci v Državnem zboru 1893–1904. Zgodovinski časopis, 33 (1), 49–66 [in Slovenian].
Milewski, J. (2013). Zdobycze i iluzje postępu. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Molchite, bezstydniki! (1907, Traven 31 (Cherven 13). Halychanyn, 121 [in Russian].
Monchalovskii, O. (1898). Literaturnoie i politicheskoie ukrainofilstvo. Lviv [in Russian].
Monchalovskii, O. (1904). Hlavnyia osnovy russkoi narodnosti. Lviv [in Russian].
Monchalovskii, O. (1911). Sviataia Rus. Lviv [in Russian].
Moskvofilske credo. (1899, Liutyi 26 (Berezen10). Ruslan, 45 [in Ukrainian].
Mudryi, M. (2004). Rukopysni dzherela do istorii Khrystyiansko-suspilnoho soiuzu v Halychyni. Do dzherel. Zbirnyk naukovykh prats na poshanu Oleha Kupchynskoho z nahody yoho 70-richchia, 1, 421–440 [in Ukrainian].
Nasha prohrama i taktyka. (1907, Serpen 2 (15)). Halychanyn, 172 [in Ukrainian].
Nashi namiry. (1897, Sichen 21 (Liutyi 2)). Ruslan, 16 [in Ukrainian].
Nashi namiry. (1897, Sichen 9 (21). Ruslan, 6 [in Ukrainian].
Natsionalni nihilisty. (1898, Hruden 31 (Sichen 12)). Ruslan, 292 [in Ukrainian].
Natsyonalno-politychna zahorilist. (1907, Berezen 8 (21)). Ruslan, 54 [in Ukrainian].
Neopriatnost krestian. (1904, Sichen 10 (23)). Halychanyn, 7 [in Russian].
Nikolaevich. Chestoliubie nasheho krestianstva. (1903, Kviten 23 (Traven 6)). Halychanyn, 89 [in Russian].
Nikolaevich. Nedostatky pedahohiky. (1903, Traven 11 (24)). Halychanyn, 105 [in Russian].
Nikolaevich. Samooplevanie. (1904, Lystopad 26 (Hruden 9)). Halychanyn, 267 [in Russian].
Nikolaevich. Shkola a relyhiia. (1905, Liutyi 11 (24)). Halychanyn, 33 [in Russian].
Nikolaevich. V dele shkolnoi molodezhy. (1903, Lypen 8 (21)). Halychanyn, 151 [in Russian].
Novaia ukrainofilskaia partiia. (1911, Cherven 19 (Lypen 2)). Halychanyn, 136. [in Russian].
Nove ruske tovarystvo politychne u Lvovi. (1896, Zhovten 11 (23)). Pravda, 41 [in Ukrainian].
Novyi «podvyh» paidokratov. (1904, Serpen 12 (25)). Halychanyn, 180 [in Russian].
O russkoi tserkvi i yeia dukhovenstve. (1903, Lypen 31 (Serpen 13)). Halychanyn, 171 [in Russian].
O silskykh kasakh systemy Raifaizena. (1899, Berezen 12 (24)). Ruslan, 57 [in Ukrainian].
O vyborakh do parliamentu. Spilne pastorske poslannia Mytropolyta Andreia ta yepyskopatu Halytskoi tserkovnoi provintsii do narodu. (2013). In Sheptytskyi Andrei. Pastyrski poslannia 1905–1944 (Vol. 4; pp. 30–38). Lviv: Artos [in Ukrainian].
O vyborchu reformu v Avstryi. (1905, Zhovten 28 (Lystopad 10)). Ruslan, 242 [in Ukrainian].
o. Ilyia Chornodolia Do boiu! (1911, Liutyi 22 (9)). Ruslan, 40 [in Ukrainian].
o. Ilyia Chornodolia Do boiu! (1911, Liutyi 23 (10)). Ruslan, 41 [in Ukrainian].
Ob uchastii dukhovenstva v kreditnykh obshchestvakh. (1910, Hruden 23 (Si- chen 5)). Halychanyn, 287 [in Russian].
Obmanshchyky naroda. (1908, Kviten 4 (17)). Russkoie slovo, 14 [in Russian].
Orlevych, I. (2000). Stavropihiiskyi instytut u Lvovi (kinets XVIII – 60-i rr. XIX st.). Lviv [in Ukrainian].
Orlevych, I. (2007). Vzaiemyny hreko-katolytskoi iierarkhii ta rusofilskykh tovarystv Halychyny (XIX – pochatok XX stolit). Istoriia relihii v Ukraini: nauk. shchorichnyk, 1, 672–684 [in Ukrainian].
Orlevych, I. (2015). «Ottsy i deti» ideolohichni rozbizhnosti chy borotba za dominuvannia v Russkii narodnii partii? (Do pytannia rozkolu v rusofilskii techii na pochatku XX stolittia). Z istorii zakhidnoukrainskykh zemel, 10–11, 166–183 [in Ukrainian].
Perepyska uchenykiv. (1903, Sichen 25 (Liutyi 7)). Ruslan, 20 [in Ukrainian].
Pleterski, J. (1998). Pot prvaka slovenskega političnega katolicizma. Ljubljana [in Slovenian].
Po vichu. (1897, Zhovten 25 (Lystopad 6)). Ruslan, 243 [in Ukrainian].
Pokhod Stanislavovskoho vladyki protiv russkoi pechati. (1910, Hruden 1 (14)). Halychanyn, 270 [in Russian].
Polityka w strajkach rolniczych. (1902, Sierpień 17). Gazeta Narodowa, 207 [in Polish].
Pora orhanyzovat. (1908, Berezen 28 (Liutyi 10)). Halychanyn, 72 [in Russian].
Posolskii vybor Barvinskoho y mytropolyt. (1904, Kviten 13 (26)). Halychanyn, 81 [in Russian].
Postroika tserkvei i Obshchestvo im. sv. Petra. (1903, Liutyi 18 (Berezen 3)). Halychanyn, 39 [in Russian].
Potreba khliborobskoi organizatsyi i reprezentatsii. (1897, Serpen 19 (31)). Ruslan, 186 [in Ukrainian].
Potreba khliborobskoi organizatsyi i reprezentatsii. (1897, Serpen 20 (Veresen 1)). Ruslan, 187 [in Ukrainian].
Potreba khliborobskoi organizatsyi i reprezentatsii. (1897, Veresen 13 (26)). Ruslan, 207 [in Ukrainian].
Potreba khliborobskoi organizatsyi i reprezentatsii. (1897, Veresen 19 (Zhovten 1)). Ruslan, 212 [in Ukrainian].
Potreba khliborobskoi organizatsyi i reprezentatsii. (1897, Veresen 20 (Zhovten 2)). Ruslan, 213 [in Ukrainian].
Prichiny i posledstviia ubiistva namestnika. (1908, Kviten 1 (14)). Halychanyn, 75 [in Russian].
Program Národních listu. (1861, Leden 1). Národní listy, 1 [in Czech].
Prostyia pozhelaniia s Novym godom. (1906/1907, Hruden 31 (Sichen 13)). Halychanyn, 284 [in Russian].
Prosvetitelno-ekonomicheskaia rabota vo Zholkovshchyne. (1909, Lystopad 29 (Hruden 12)). Halychanyn, 268 [in Russian].
Protest. (1911, Cherven 10 (23)). Halychanyn, 128 [in Russian].
Pryntsyp natsionalnosty. (1897, Sichen 26 (Liutyi 7)). Ruslan, 21 [in Ukrainian].
Przegląd polityczny. (1906, Marzec). Przegląd Polski, 477 [in Polish].
Rabota sredy naroda. (1910, Sichen 20 (Liutyi 2)). Halychanyn, 15 [in Russian].
Rahten, A. (1999). Zadnji slovenski avstrijakant. Prispevek k politični biografiji dr. Ivana Šusteršiča. Zgodovinski časopis, 53, 2 (115), 195–208 [in Slovenian].
Rasevych, V. (2000). Mytropolyt Andrei (Sheptytskyi) i problema natsionalno-politychnoi konsolidatsii ukraintsiv (1900–1918 roky). Kovcheh. Naukovyi zbirnyk z tserkovnoi istorii, 2, 212–223 [in Ukrainian].
Rech posla Korolia. (1907, Veresen 28 (Zhovten 11). Halychanyn, 217 [in Russian].
Religiia ne ye richyiu pryvatnoiu. (1897, Berezen 15 (27)). Ruslan, 61 [in Ukrainian].
Reorganizatsyia russko-narodnykh obshchestv. (1907, Serpen 5 (18)). Halychanyn, 175 [in Russian].
Ruslan. (1897, Berezen 22 (Kviten 3)), 67 [in Ukrainian].
Sejm. (1900, Maj 3). Gazeta Narodowa, 121 [in Polish].
Shche odna zamitka pro «Khrytyiansko-suspilnyi Soiuz». (1911, Lypen 25 (12)). Ruslan, 162 [in Ukrainian].
Shcho dalshe robyty? (1906, Lystopad 26 (Hruden 9)). Ruslan, 261 [in Ukrainian].
Shkola, tserkva i derzhava. (1897, Kviten 25 (Traven 7)). Ruslan, 92 [in Ukrainian].
Shuttinger, R. (2008). Problema identychnosti konservatyzmu. In O. Protsenko, V. Lisovyi (Comps.), Konservatyzm: Antolohiia (pp. 89–103). Kyiv: VD «Prostir», «Smoloskyp» [in Ukrainian].
Skarzyński, R. (1998). Konserwatyzm. Zarys dziejów filozofii politycznej. Warsaw [in Polish].
Spectator. Stracony czas? (Styczeń 1). Ruch Spolęczny, 1 [in Polish].
Statut politychnoho tovarystva pid nazvoiu «Katolytskyi rusko-narodnyi Soiuz». (1896, Zhovten 11 (23)). Pravda, 41 [in Ukrainian].
Sukhyi, O. (2003). Vid rusofilstva do moskvofilstva (rosiiskyi chynnyk u hromadskii dumtsi ta suspilno-politychnomu zhytti halytskykh ukraintsiv u XIX stolitti). Lviv [in Ukrainian].
Sushchnost, zadachi i tseli russko-narodnoi partii. (1907, Lypen 3 (16)). Halychanyn, 146 [in Russian].
Szlachta, B. (2000). Z dziejów polskiego konserwatyzmu. Krakow [in Polish].
Szlachta, B. (2008). Szkice o konserwatyzmie. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Szujski, J. (1867). Kilka prawd z dziejów naszych. Ku rozważeniu w chwili obecnej. Krakow [in Polish].
Tarnavskyi, F. (1981). Spohady. Toronto: Dobra knyzhka [in Ukrainian].
Tarnowski, S. (2002). Z doświadczeń i rozmyślań. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Tarnowski, S. (2011). Królowa Opinia. Wybór pism. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej [in Polish].
Terror ruski. (1908, Luty 16). Gazeta Narodowa, 39 [in Polish].
Terror ruski. (1908, Luty 23). Gazeta Narodowa, 45 [in Polish].
Tsolner, E. (2001). Istoriia Avstrii. Lviv: Litopys [in Ukrainian].
Ukrainofilstwo i propaganda anarchizmu. (1908, Luty 6). Gazeta Narodowa, 30 [in Polish].
Ukrainskie golosy o russkom manifeste. (1908, Sichen 18 (31)). Halychanyn, 15 [in Russian].
Uniwersytet ruski. (1911, Listopad 14). Gazeta Narodowa, 260 [in Polish].
Uprzemyslowenie kraju. (1901, Wrzesień 22). Gazeta Narodowa, 263 [in Polish].
Ustrzycki, M. (2000). Pomiędzy konserwatyzmem a nacjonalizmem. Podolacy wobec kwestii narodowej na wsi wschodniogalicyjskiej na przełomie XIX i XX wieku (do roku 1908). Przegląd Wschodni, VI, 3 (23), 477–498 [in Polish].
Vendland, A. V. (2015). Rusofily Halychyny. Ukrainski konservatory mizh Avstriieiu i Rosiieiu, 1818–1915 (Kh. Nazarkevych, Trans.; M. Mudryi, Ed.). Lviv: Litopys [in Ukrainian].
Vnutrishnia syla frantsuskykh katolykiv. (1907, Serpen 22 (Veresen 4). Ruslan, 188 [in Ukrainian].
Vtoryi siezd muzhei doveriia Russko-narodnoi partii vo Lvove 2 n. st. fevralia 1903. (1903). Lviv [in Russian].
Walne zgromadzenie klubu konserwatywnego. (1897, Styczeń 24). Czas, 18 [in Polish].
Wątor, A. (1997). Ziemianin-polityk Tadeusz Cieński 1856–1925. Szczecin: Wydwo naukowe uniwersytetu Szczecińskiegi [in Polish].
Wczorajsze wybory. (1911, Czerwiec 28). Gazeta Narodowa, 136 [in Polish].
Wybór, który zostal zakazany. (1911, Czerwiec 28). Gazeta Narodowa, 146 [in Polish].
Wybory wiejskie. (1908, Luty 26). Czas, 47 [in Polish].
Wyniw wyborow. (1908, Luty 27). Gazeta Narodowa, 48 [in Polish].
Yak vypadut vybory? (1908, Liutyi 1 (14)). Russkoie slovo, 5 [in Ukrainian].
Yak vypadut vybory? (1908, Liutyi 15). Russkoie slovo, 5 [in Ukrainian].
Yakaia dlia nas nauka iz teperyshnikh vyborov? (1908, Liutyi 15 (28)). Russkoie slovo, 7 [in Russian].
Yepiskop odnoi partii. (1907, Berezen 14 (27)). Halychanyn, 58 [in Russian].
Z Rady derzhavnoi. (1897, Berezen 25 (Kviten 6). Narodna Chasopys, 68 [in Ukrainian].
Z Rizdvom Khrystovym! (1897). Ruslan, Chyslo na pokaz [in Ukrainian].
Zadachi ruskoi inteligentsyi a peredovsim dukhovenstva. (1907, Serpen 15 (28)). Ruslan, 183 [in Ukrainian].
Zarobek przy żniwach a strajky rolne. (1902, Sierpien 8). Gazeta Narodowa, 200 [in Polish].
