MUTUAL ENMITY OR GOOD NEIGHBORLINESS? POLES AND UKRAINIANS IN INTERWAR LVIV. PORTRAYING A NEIGHBOR IN THE LIGHT OF MEMORIES
Keywords:
Lviv, Polish-Ukrainian relations, interwar period, neighborsAbstract
The Polish-Ukrainian relations in Lviv during the interwar period are discussed in the light of the memories of former and current residents of the city. The contacts at the lowest level – ordinary residents (neighbours) – are shown. An attempt is made to present the images of local Poles in the eyes of Ukrainians and vice versa, starting from the contacts of representatives of both sides in schools, university, workplaces and ending with the common celebration of religious ceremonies.
References
1 Jakubowska-Krawczyk K. Wielokulturowość Lwowa widziana oczami dziecka / K. Jakubow- ska-Krawczyk // Lwów: lustro. Obraz wzajemny mieszkańców Lwowa w narracjach XIX–XX wieku / [pod red. K. Kotyńskiej]. – Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, 2012. – S. 161–170.
2 Zdaniem Jana Hubisza, w okresie późniejszym, tj. od początku lat 30 XX w. nazwa “Ukra- iniec” miała być stosowana wobec nacjonalistów, skupiających się w swoich działaniach na akcjach sabotażowych, napadach, itp. Co więcej, to oni eksponowali to pojęcie, normalnie Rusini mieli się poczuć urażeni, jeśli ktoś nazwał ich Ukraińcami. Zob.: Hubisz J. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/jan-hubisz.html (дата звернення: 10.09.2014).
3 Zob.: Kruszelnicka L. Mój Lwów / L. Kruszelnicka // Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschod- nie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772–1999 / [pod red. K. Jasiewicza]. – Warszawa: W-wo Rytm, 1999. – S. 117–123.
4 Adam i Ewa Hollankowie piszą, że j. ukraiński wykładany był w polskich szkołach po- wszechnych jako przedmiot obowiązkowy w klasie III i IV; Zob. Hollandowie A. E. I zoba- czyć miasto Lwów /A. E. Hollandowie. – Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. – S. 20. Adam Macedoński wspomina z kolei, iż języka ruskiego uczył się już od klasy II, dodając przy tym, że nie było z tym żadnych różnic, jak trzeba było to rozmawiałem i po rusku;Zob.: Macedoński A. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Елек- тронний ресурс] / A. Macedoński. – Pежим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/adam- macedonski.html (дата звернення 10.09.2014). Jeszcze ciekawie wypowiada się w tym za- kresie o. H. Warachim, który stwierdza, iż od II klasy szkoły powszechnej zaczęto uczyć nas rusińskiej mowy, a potem nagle w gimnazjum już mowy ukraińskiej. Zob. о. Warachim H. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / H. Wara- chim. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/hieronim-warachim.html (дата звер- нення 10.09.2014).
5 Biedrzycka A. Kalendarium Lwowa 1918–1939 / A. Biedrzycka. – Kraków: Universitas, 2012. – S. 502.
6 Adam Bajcar (ur. 1929 we Lwowie) – publicysta, absolwent geografi i na Uniwersytecie Wroc- ławskim. Autor przewodników turystycznych.
7 Zob.: Balcar A. Mój Lwów / A. Balcar // Europa nieprowincjonalna… – S. 345–354.
8 Wacław Szybalski (ur. 1921 we Lwowie) – pochodzi z rodziny szlacheckiej herbu Prus I. W czasie II wojny światowej student chemii na Politechnice Lwowskiej, po wojnie pracownik naukowy Politechniki Gdańskiej. W latach 1960–2003 profesor onkologii na Uniwersytecie Wisconsin w Madison. Wybitny biotechnolog i genetyk.
9 Zob.: Szybalski W. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych… [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/waclaw-szybalski.html (дата звернення 10.10.2014).
10 Machowski S. Bernardyński mijam plac / S. Machowski. – Wrocław: Ossolineum, 1989. – S. 49.
11 Jan Słaby (ur. 1928 r. we Lwowie), syn pracownika fabryki tytoniowej w Winikach, członek AK, absolwent wrocławskiej AWF.
12 Zob.: Słaby J. Lwów przedwojenny, Współżycie różnych narodowości [Електронний ре- сурс]. – Режим доступу : http://lwowprzedwojenny.eu/jan-slaby.html (дата звернення 10.09.2014).
13 Olena Caryk (ur. 1928 we Lwowie) – córka prawnika i lekarki. W 1947 r. wysłana wraz z rodziną na Syberię, gdzie spędziła 11 lat. Z zawodu księgowa.
14 Caryk O. Lwów przedwojenny. Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] | O. Ca- ryk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/olena-caryk.html (дата звернення 10.09.2014).
15 Roman Łypka (ur. 1921 we Lwowie, zm. 1999 w Warszawie) – wykładowca akademicki, de- putowany Rady Miejskiej Lwowa, zaprojektował nowy zespół budynków Politechniki Lwow- skiej.
16 Cyt. za: Łypka R. Mój Lwów / R. Łypka // Europa nieprowincjonalna…. – S. 461–466.
17 Anna Rudnyćka (ur. 1924 we Lwowie) – córka ukraińskiego pisarza Juliana Opińśkiego. Po- chodzi z rodziny szlacheckiej herbu Jastrubeć.
18 Rudnyćka A. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] / A. Rudnyćka. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/anna-rudnycka.html (дата звернення 15.09.2014).
19 Iwan Krypjakewycz (ur. 1886 we Lwowie, zm. 1967 tamże) – ukraiński historyk, wykładowca Tajnego Uniwersytetu Ukraińskiego we Lwowie, po II wojnie światowej dyrektor Instytutu Nauk Społecznych Akademii Nauk USRR we Lwowie. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
20 Крип’якевич І. Спогади (Автобіографія) // Україна: культурна спадщина, національна свідомість, державність: зб. наук. праць. – Львів, 2001. – Вип. 8: Іван Крип’якевич у родинній традиції, науці, суспільстві. – С. 120.
21 Tamże.
22 Tamże.
23 Tadeusz Kielanowski (ur. 1905 we Lwowie, zm. 1992 w Gdańsku)-profesor medycyny, po II wojnie światowej organizował uczelnie medyczne w Lublinie i Białymstoku.
24 Cyt. za: Kielanowski T. Prawie cały wiek dwudziesty-wspomnienia lekarza / T. Kielanow- ski. – Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987. – S. 69.
25 Kielanowski T. Prawie cały wiek… – S. 101.
26 Leszek Allerhand (ur. 1931 we Lwowie) – wnuk profesora Maurycego Allerhanda. W czasie wojny osadzony przez Niemców w getcie, skąd zbiegł wraz z rodzicami. Po wojnie ordynator szpitala w Zakopanem, a także główny lekarz polskiej kadry olimpijskiej w sportach zimo- wych.
27 Allerhand L. Lwów przedwojenny [Електронний ресурс] / L. Allerhand. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/leszek-allerhand.html (дата звернення 10.08.2014).
28 Oleksandr Kicera (ur. 1931 w Łucku) – od 1933 r. mieszka we Lwowie. W okresie międzywo- jennym jego rodzice byli organizatorami ruchu spółdzielczego. Profesor w katedrze otolaryn- gologii Lwowskiego Uniwersytetu Medycznego, tłumacz, autor powieści historycznych.
29 Kicera O. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/oleksandr-kicera.html (дата звернення 15.09.2014).
30 Cyt. za: Tamże.
31 Maria Duża (ur. 1925 pod Lwowem)-córka budowlańca i gospodyni domowej. Za przynależ- ność do OUN spędziła 7 lat w łagrach. Z zawodu księgowa.
32 Zob.: Duża M. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ре- сурс] / М. Duża. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/maria-duza.html (дата звернення 15.09.2014).
33 Tamże.
34 Kateryna Łychacz (ur. 1924) – córka kolejarza i gospodyni domowej. Od wczesnego dzieciństwa mieszka we Lwowie. Pracowała jako asystent lekarza sanitarnego.
35 Łychacz K. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / K. Łychacz. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/kateryna-lychacz.html (дата звернення 10.08.2014).
36 Adam Macedoński (ur. 1931 we Lwowie) – poeta i grafi k, działacz KOR i ROPCiO, członek NSZZ “Solidarność”. Od 1940 r. mieszka w Krakowie.
37 Macedoński A. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/adam-macedonski.html (дата звернення 10.10.2014).
38 Adam Baczyński (ur. 1924 r. w Warszawie) – od 1932 r. mieszkał we Lwowie, syn dyrektora Pocztowej Kasy Oszczędności i malarki. Członek AK, pracował jako architekt, od 1946 r. mieszka w Krakowie.
39 Baczyński A. Lwów przedwojenny [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwo-wprzedwojenny.eu/adam-baczynski.html (дата звернення 10.08.2014).
40 Macedoński A. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]...
41 Cyt. za: Kruszelnicka L. dz. cyt. – S. 117–123.
42 Biedrzycka A., dz. cyt. – S. 644.
43 Tamże. – S. 623.
44 Kielanowski T., dz. cyt. – S. 56.
45 Helena Skarbińska (ur. 1924 we Lwowie) – prawnuczka Michała Michalskiego, prezydenta Lwowa w latach 1905–1907, pracowała jako chemik, od 1944 r. mieszka w Krakowie.
46 Skarbińska H. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/helena-skarbinska.html (дата звернення 10.10.2014).
47 Rudnyćka A. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] / A. Rudnyćka. – Режим доступу : http://lwowprzedwojenny.eu/anna-rudnycka.html (дата звернення 15.09.2014).
48 Duża M. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] / M. Duża. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/maria-duza.html (дата звернення 10.10.2014).
49 Zenowija Małaniuk (ur. 132 we Lwowie) – ojciec był poliglotą-samoukiem, matka pracowała w Fabryce Wódek i Likierów. Po II wojnie światowej cała rodzina została wywieziona na Syberię. Od 1957 r. ponownie mieszka we Lwowie, pracowała jako szwaczka.
50 Małaniuk Z. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / Z. Małaniuk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/zenowija-malaniuk.html (дата звернення 10.10.2014).
51 Petro Franko (ur. 1934 we Lwowie) – syn robotnika i gospodyni domowej, krewny Iwana Franki. Po II wojnie światowej aresztowany za działalność w młodzieżówce OUN, spędził 5 lat w sowieckich łagrach.
52 Franko P. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/petro-franko.html (дата звернення 11.10.2014).
53 Kruszelnicka L., dz. cyt. – S. 117–123.
54 Tyrowicz M. W poszukiwaniu siebie…: wspomnienia i refl eksje / M. Tyrowicz. – Lublin: W-wo Lubelskie, 1988. – T. 1: Pod lwowskim niebem. – S. 138.
55 Wynnyczuk J. Knajpy Lwowa / J. Wynnyczuk. – Warszawa: W-wo REA, 2008. – S. 404.
56 Jerzy Kowalczuk (ur. 1926 w Kulikowie pod Lwowem), syn prawnika i nauczycielki. Profesor geofi zyki na krakowskiej AGH.
57 Kowalczuk J. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / J. Kowalczuk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/jerzy-kowalczuk.html (10.09.2014).
58 Cyt. za: Bajcar A., dz. cyt.
59 O. Hieronim Warachim (ur.1916 we Lwowie, zm. 2011 w Sędziszowie Młp.) – duchowny rzymskokatolicki, członek zgromadzenia braci kapucynów, w czasie II wojny światowej walczył w szeregach AK. Od 1944 r. do śmierci mieszkał w Sędziszowie Młp.
60 Warachim H. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / H. Warachim. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/hieronim-warachim. html (10 IX 2014).
61 Danuta Eliaszków (ur. 1933 we Lwowie) – urodzona w rodzinie polsko-ukraińskiej, która po II wojnie światowej pozostała we Lwowie. Wieloletni reżyser we Lwowskiej Telewizji Państwowej.
62 Cyt. za: Eliaszków D. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / D. Eliaszków. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/danuta-elia-szow.html (дата звернення 10.10.2014).
63 Zob.: Caryk O. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / О. Caryk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/olena-caryk.html (дата звернення 15.10.2014).
