ВЗАЄМНА ВОРОЖНЕЧА ЧИ ДОБРОСУСІДСТВО? ПОЛЯКИ ТА УКРАЇНЦІ У МІЖВОЄННОМУ ЛЬВОВІ. ЗОБРАЖЕННЯ СУСІДА У СВІТЛІ СПОГАДІВ
Ключові слова:
Львів, польсько-українські відносини, міжвоєнний період, сусідиАнотація
Обговорено польсько-українські відносини у Львові міжвоєнного періоду у світлі спогадів колишніх та сьогоднішніх мешканців міста. Показано контакти на найнижчому рівні – звичайних мешканців (сусідів). Зроблено спробу представити зображення місцевих поляків в очах українців та навпаки, починаючи від контактів представників обох сторін у школах, університеті, на робочих місцях та закінчуючи спільним святкуванням релігійних церемоній.
Посилання
1 Jakubowska-Krawczyk K. Wielokulturowość Lwowa widziana oczami dziecka / K. Jakubow- ska-Krawczyk // Lwów: lustro. Obraz wzajemny mieszkańców Lwowa w narracjach XIX–XX wieku / [pod red. K. Kotyńskiej]. – Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, 2012. – S. 161–170.
2 Zdaniem Jana Hubisza, w okresie późniejszym, tj. od początku lat 30 XX w. nazwa “Ukra- iniec” miała być stosowana wobec nacjonalistów, skupiających się w swoich działaniach na akcjach sabotażowych, napadach, itp. Co więcej, to oni eksponowali to pojęcie, normalnie Rusini mieli się poczuć urażeni, jeśli ktoś nazwał ich Ukraińcami. Zob.: Hubisz J. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/jan-hubisz.html (дата звернення: 10.09.2014).
3 Zob.: Kruszelnicka L. Mój Lwów / L. Kruszelnicka // Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschod- nie pogranicze III Rzeczypospolitej Polskiej) w latach 1772–1999 / [pod red. K. Jasiewicza]. – Warszawa: W-wo Rytm, 1999. – S. 117–123.
4 Adam i Ewa Hollankowie piszą, że j. ukraiński wykładany był w polskich szkołach po- wszechnych jako przedmiot obowiązkowy w klasie III i IV; Zob. Hollandowie A. E. I zoba- czyć miasto Lwów /A. E. Hollandowie. – Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. – S. 20. Adam Macedoński wspomina z kolei, iż języka ruskiego uczył się już od klasy II, dodając przy tym, że nie było z tym żadnych różnic, jak trzeba było to rozmawiałem i po rusku;Zob.: Macedoński A. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Елек- тронний ресурс] / A. Macedoński. – Pежим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/adam- macedonski.html (дата звернення 10.09.2014). Jeszcze ciekawie wypowiada się w tym za- kresie o. H. Warachim, który stwierdza, iż od II klasy szkoły powszechnej zaczęto uczyć nas rusińskiej mowy, a potem nagle w gimnazjum już mowy ukraińskiej. Zob. о. Warachim H. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / H. Wara- chim. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/hieronim-warachim.html (дата звер- нення 10.09.2014).
5 Biedrzycka A. Kalendarium Lwowa 1918–1939 / A. Biedrzycka. – Kraków: Universitas, 2012. – S. 502.
6 Adam Bajcar (ur. 1929 we Lwowie) – publicysta, absolwent geografi i na Uniwersytecie Wroc- ławskim. Autor przewodników turystycznych.
7 Zob.: Balcar A. Mój Lwów / A. Balcar // Europa nieprowincjonalna… – S. 345–354.
8 Wacław Szybalski (ur. 1921 we Lwowie) – pochodzi z rodziny szlacheckiej herbu Prus I. W czasie II wojny światowej student chemii na Politechnice Lwowskiej, po wojnie pracownik naukowy Politechniki Gdańskiej. W latach 1960–2003 profesor onkologii na Uniwersytecie Wisconsin w Madison. Wybitny biotechnolog i genetyk.
9 Zob.: Szybalski W. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych… [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/waclaw-szybalski.html (дата звернення 10.10.2014).
10 Machowski S. Bernardyński mijam plac / S. Machowski. – Wrocław: Ossolineum, 1989. – S. 49.
11 Jan Słaby (ur. 1928 r. we Lwowie), syn pracownika fabryki tytoniowej w Winikach, członek AK, absolwent wrocławskiej AWF.
12 Zob.: Słaby J. Lwów przedwojenny, Współżycie różnych narodowości [Електронний ре- сурс]. – Режим доступу : http://lwowprzedwojenny.eu/jan-slaby.html (дата звернення 10.09.2014).
13 Olena Caryk (ur. 1928 we Lwowie) – córka prawnika i lekarki. W 1947 r. wysłana wraz z rodziną na Syberię, gdzie spędziła 11 lat. Z zawodu księgowa.
14 Caryk O. Lwów przedwojenny. Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] | O. Ca- ryk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/olena-caryk.html (дата звернення 10.09.2014).
15 Roman Łypka (ur. 1921 we Lwowie, zm. 1999 w Warszawie) – wykładowca akademicki, de- putowany Rady Miejskiej Lwowa, zaprojektował nowy zespół budynków Politechniki Lwow- skiej.
16 Cyt. za: Łypka R. Mój Lwów / R. Łypka // Europa nieprowincjonalna…. – S. 461–466.
17 Anna Rudnyćka (ur. 1924 we Lwowie) – córka ukraińskiego pisarza Juliana Opińśkiego. Po- chodzi z rodziny szlacheckiej herbu Jastrubeć.
18 Rudnyćka A. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] / A. Rudnyćka. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/anna-rudnycka.html (дата звернення 15.09.2014).
19 Iwan Krypjakewycz (ur. 1886 we Lwowie, zm. 1967 tamże) – ukraiński historyk, wykładowca Tajnego Uniwersytetu Ukraińskiego we Lwowie, po II wojnie światowej dyrektor Instytutu Nauk Społecznych Akademii Nauk USRR we Lwowie. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
20 Крип’якевич І. Спогади (Автобіографія) // Україна: культурна спадщина, національна свідомість, державність: зб. наук. праць. – Львів, 2001. – Вип. 8: Іван Крип’якевич у родинній традиції, науці, суспільстві. – С. 120.
21 Tamże.
22 Tamże.
23 Tadeusz Kielanowski (ur. 1905 we Lwowie, zm. 1992 w Gdańsku)-profesor medycyny, po II wojnie światowej organizował uczelnie medyczne w Lublinie i Białymstoku.
24 Cyt. za: Kielanowski T. Prawie cały wiek dwudziesty-wspomnienia lekarza / T. Kielanow- ski. – Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987. – S. 69.
25 Kielanowski T. Prawie cały wiek… – S. 101.
26 Leszek Allerhand (ur. 1931 we Lwowie) – wnuk profesora Maurycego Allerhanda. W czasie wojny osadzony przez Niemców w getcie, skąd zbiegł wraz z rodzicami. Po wojnie ordynator szpitala w Zakopanem, a także główny lekarz polskiej kadry olimpijskiej w sportach zimo- wych.
27 Allerhand L. Lwów przedwojenny [Електронний ресурс] / L. Allerhand. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/leszek-allerhand.html (дата звернення 10.08.2014).
28 Oleksandr Kicera (ur. 1931 w Łucku) – od 1933 r. mieszka we Lwowie. W okresie międzywo- jennym jego rodzice byli organizatorami ruchu spółdzielczego. Profesor w katedrze otolaryn- gologii Lwowskiego Uniwersytetu Medycznego, tłumacz, autor powieści historycznych.
29 Kicera O. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/oleksandr-kicera.html (дата звернення 15.09.2014).
30 Cyt. za: Tamże.
31 Maria Duża (ur. 1925 pod Lwowem)-córka budowlańca i gospodyni domowej. Za przynależ- ność do OUN spędziła 7 lat w łagrach. Z zawodu księgowa.
32 Zob.: Duża M. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ре- сурс] / М. Duża. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/maria-duza.html (дата звернення 15.09.2014).
33 Tamże.
34 Kateryna Łychacz (ur. 1924) – córka kolejarza i gospodyni domowej. Od wczesnego dzieciństwa mieszka we Lwowie. Pracowała jako asystent lekarza sanitarnego.
35 Łychacz K. Lwów przedwojenny-Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / K. Łychacz. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/kateryna-lychacz.html (дата звернення 10.08.2014).
36 Adam Macedoński (ur. 1931 we Lwowie) – poeta i grafi k, działacz KOR i ROPCiO, członek NSZZ “Solidarność”. Od 1940 r. mieszka w Krakowie.
37 Macedoński A. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/adam-macedonski.html (дата звернення 10.10.2014).
38 Adam Baczyński (ur. 1924 r. w Warszawie) – od 1932 r. mieszkał we Lwowie, syn dyrektora Pocztowej Kasy Oszczędności i malarki. Członek AK, pracował jako architekt, od 1946 r. mieszka w Krakowie.
39 Baczyński A. Lwów przedwojenny [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwo-wprzedwojenny.eu/adam-baczynski.html (дата звернення 10.08.2014).
40 Macedoński A. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]...
41 Cyt. za: Kruszelnicka L. dz. cyt. – S. 117–123.
42 Biedrzycka A., dz. cyt. – S. 644.
43 Tamże. – S. 623.
44 Kielanowski T., dz. cyt. – S. 56.
45 Helena Skarbińska (ur. 1924 we Lwowie) – prawnuczka Michała Michalskiego, prezydenta Lwowa w latach 1905–1907, pracowała jako chemik, od 1944 r. mieszka w Krakowie.
46 Skarbińska H. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/helena-skarbinska.html (дата звернення 10.10.2014).
47 Rudnyćka A. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] / A. Rudnyćka. – Режим доступу : http://lwowprzedwojenny.eu/anna-rudnycka.html (дата звернення 15.09.2014).
48 Duża M. Lwów przedwojenny – Lwowskie szkoły i uczelnie [Електронний ресурс] / M. Duża. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/maria-duza.html (дата звернення 10.10.2014).
49 Zenowija Małaniuk (ur. 132 we Lwowie) – ojciec był poliglotą-samoukiem, matka pracowała w Fabryce Wódek i Likierów. Po II wojnie światowej cała rodzina została wywieziona na Syberię. Od 1957 r. ponownie mieszka we Lwowie, pracowała jako szwaczka.
50 Małaniuk Z. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / Z. Małaniuk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/zenowija-malaniuk.html (дата звернення 10.10.2014).
51 Petro Franko (ur. 1934 we Lwowie) – syn robotnika i gospodyni domowej, krewny Iwana Franki. Po II wojnie światowej aresztowany za działalność w młodzieżówce OUN, spędził 5 lat w sowieckich łagrach.
52 Franko P. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс]. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/petro-franko.html (дата звернення 11.10.2014).
53 Kruszelnicka L., dz. cyt. – S. 117–123.
54 Tyrowicz M. W poszukiwaniu siebie…: wspomnienia i refl eksje / M. Tyrowicz. – Lublin: W-wo Lubelskie, 1988. – T. 1: Pod lwowskim niebem. – S. 138.
55 Wynnyczuk J. Knajpy Lwowa / J. Wynnyczuk. – Warszawa: W-wo REA, 2008. – S. 404.
56 Jerzy Kowalczuk (ur. 1926 w Kulikowie pod Lwowem), syn prawnika i nauczycielki. Profesor geofi zyki na krakowskiej AGH.
57 Kowalczuk J. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / J. Kowalczuk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/jerzy-kowalczuk.html (10.09.2014).
58 Cyt. za: Bajcar A., dz. cyt.
59 O. Hieronim Warachim (ur.1916 we Lwowie, zm. 2011 w Sędziszowie Młp.) – duchowny rzymskokatolicki, członek zgromadzenia braci kapucynów, w czasie II wojny światowej walczył w szeregach AK. Od 1944 r. do śmierci mieszkał w Sędziszowie Młp.
60 Warachim H. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / H. Warachim. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/hieronim-warachim. html (10 IX 2014).
61 Danuta Eliaszków (ur. 1933 we Lwowie) – urodzona w rodzinie polsko-ukraińskiej, która po II wojnie światowej pozostała we Lwowie. Wieloletni reżyser we Lwowskiej Telewizji Państwowej.
62 Cyt. za: Eliaszków D. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / D. Eliaszków. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/danuta-elia-szow.html (дата звернення 10.10.2014).
63 Zob.: Caryk O. Lwów przedwojenny – Współżycie różnych narodowości [Електронний ресурс] / О. Caryk. – Режим доступу: http://lwowprzedwojenny.eu/olena-caryk.html (дата звернення 15.10.2014).
